SCHUILPLAATS VLIETLAND - EEN LUCHTBESCHERMINGS
BUNKER IN SCHIEDAM
René Vossebeld
Op het terrein van het voormalig Vlietland Ziekenhuis aan de Burge
meester Knappertlaan 25, 3116 BA Schiedam ligt aan de westzijde van
het terrein een half verzonken betonnen bouwwerk. Het werk ligt pal
tegen de achtertuinen van de Juliana van Stolberglaan 3, 5 en 7 aan.
In 2008 heeft het Monumenten Advies Bureau in opdracht van de ge
meente Schiedam een cultuurhistorische waardestelling, middels een
quick scan, van het voormalige Zusterhuis met tuin, het kinderpaviljoen
en de schuilplaats uitgevoerd. Inmiddels is het ziekenhuis van deze lokatie
verdwenen en is het kinderpaviljoen gesloopt. In 2011 werd opnieuw een
onderzoek gedaan naar de cultuurhistorische waarde van het gebouw.
Ditmaal in opdracht van een aantal omwonenden. ViCie, een bureau dat
advies op het gebied van cultuurhistorie geeft, voerde het onderzoek uit.
Als specialisaties van ViCie gelden de gebieden van het militaire erfgoed,
vliegvelden (zowel militaire als civiele) en het gebouwde militaire en
civiele erfgoed uit de periode van de Tweede Wereldoorlog. Het onder
staande artikel geeft dit onderzoek integraal weer.
Luchtgevaar
De historische context. Op 11 oktober 1919
werd het Gemeente Ziekenhuis aan de Nas-
saulaan geopend. In 1936 werd met de bouw
van een uitbreiding in de vorm van het Zus
terhuis begonnen. Het werd in februari 1938
opgeleverd. Het ontwerp was van de Dienst
Gemeentewerken van Schiedam. De archi
tect ir. C.E. Alexander van die dienst heeft
aan de totstandkoming van het ontwerp van
het Zusterhuis gewerkt. Na de oorlog is het
gemeenteziekenhuis verder uitgebreid. Ten
westen van het Zusterhuis is voor de oorlog
een schuilplaats gebouwd; het gebouw waar
over dit advies is geschreven.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog had het
vliegtuig zich als een wapen om rekening
mee te houden ontpopt. Naast luchtgevech
ten tussen vliegtuigen onderling werden
bommen aan boord van vliegtuigen en
luchtschepen meegenomen waarmee grond
doelen bestookt werden. Zowel militaire als
burgerdoelen werden gebombardeerd hoe
wel de Conventie van Den Haag van 1907
laatstgenoemde categorie verbood. Ook het
neutrale Nederland kreeg met een bomaan
val te maken toen in 1917 een Brits vliegtuig
per vergissing acht bommen op Zierikzee
liet vallen. Het gevolg was drie doden. In de
zelfde oorlog werd voor het eerst gifgas als
wapen ingezet, aanvankelijk vanaf de grond
maar tussen 1922 en 1927 tijdens de oorlog
in Spaans Marokko ook vanuit de lucht.
Na de machtovemame door de nazi's in
Duitsland nam de oorlogsdreiging toe, voor
al na de herinvoering van de dienstplicht
en de wederopbouw van het leger in Duits
land op 16 maart 1935. Tijdens de Spaanse
burgeroorlog zag de Duitse Luftwaffe in het
Condor Legioen haar kans schoon om met
de Blitzkrieg te experimenteren. Het ging
om de combinatie van snelle grond- en lucht
aanvalstroepen. Spaanse dorpen werden als
36
Scyedam jrg. 38 nr. 2
