CORNELIS HAGA - DIPLOMAAT PIONIER IN ISTANBUL
Wim Snikkers
Eerder dit jaar werd het eerste exemplaar van het boek Cornelis Haga
- diplomaat en pionier in Istanbul uitgereikt aan mr. G.J.M. Corstens,
President van de Hoge Raad der Nederlanden, in een bijeenkomst in de
Grote Kerk. De auteurs zijn Hans van der Sloot, bekend van populaire
boeken over Schiedam en Ingrid van der Vlis, gepromoveerd historicus
en met enkele boeken over geschiedkundige onderwerpen op haar naam.
Cornelis Haga werd op 28 januari 1578 in
Schiedam geboren. Zijn vader had zich als
haringhandelaar opgewerkt, maar juist in die
tijd ging het voor Schiedam bergafwaarts
met de haringvaart. De kinderen van Haga
gingen in de handel of trouwden met een
koopman, maar waren niet meer in Schie
dam woonachtig. Cornelis was in zoverre
een uitzondering dat hij in Leiden rechten
studeerde en zich aanvankelijk in Den Haag
als advocaat vestigde. Maar al spoedig ging
hij in diplomatieke dienst en na een redelijk
geslaagde moeilijke missie in Zweden werd
Haga aangezocht om in Istanbul een diploma
tieke post op te zetten. Het initiatief daarvoor
kwam van de Turken, want niet alleen was de
Republiek een opkomende grootmacht, maar
er was ook een gemeenschappelijke vijand:
het katholieke Spanje. Daarmee vocht de
Republiek der Zeven Verenigde Provinciën
immers een langdurige strijd uit, die wij nu
kennen als de Tachtigjarige Oorlog. Wat in
het boek onderbelicht blijft is de uitgestrekt
heid van het Ottomaanse Rijk, dat een veel
voud was van het huidige Turkije. De afge
drukte kaart uit 1635 op bladzijde 164 geeft
daar onvoldoende inzicht in. In het algemeen
kan bij vele, overigens prachtig gereprodu
ceerde afbeeldingen, wel wat meer tekst bij.
Om iets te bereiken in het Ottomaanse Rijk
moest er altijd veel geschoven worden met
cadeaus en geld. Een jaar na zijn aantreden
kon Haga zijn belofte waarmaken, want in
april 1613 was het fluitschip met curiosi
teiten en typisch Nederlandse producten
aangekomen. De lading was zo kostbaar,
dat het schip was voorzien met vier extra
kanonnen. Haga mocht op audiëntie, hield
een korte toespraak in het Italiaans (de
handelsvoertaal in de hele Levant), die in
het Turks werd vertaald. Met een korte
hoofdknik gaf de sultan te kennen dat hij
instemde met het gebodene. Einde audiëntie.
Het langdurig verblijf van Haga in Turkije,
van 1612-1639, gold als zeer geslaagd.
Minder succesvol was hij in een van zijn
opdrachten om de duizenden christenslaven
(zoals die werden genoemd) vrij te krijgen.
Dit waren gevangen genomen zeelieden
door Barbarijnse kapers, die opereerden van
uit Tunis, Algiers en Tripoli. De zeelieden
werden als slaaf verkocht. In Barbarijnse
dienst waren overigens ook Fransen, En
gelsen en Nederlanders, velen tot de islam
bekeerd, die soms later in het vaderland
van een rustige oude dag konden genieten.
De genoemde steden vielen dan wel onder
het Ottomaanse Rijk, maar zoveel macht
had men daar ook weer niet en bovendien
had het voor de Turken geen hoge prioriteit.
Haga voerde in Istanbul een grote staat en
leidde volgens zijn collega ambassadeurs
een min of meer lichtzinnig leven. Op 31
juli 1622 had een broer en een zwager bij
het Schiedamse gerecht laten aantekenen dat
Cornelis wenste te trouwen met Aletta Bras-
Scyedam jrg. 38 nr. 4
117
