In het spoor van Hendrik Adriaan Marius Jonker Roelants (1899-1945) Maarten Geerdes Franca Geerdes Hendrik Adriaan Marius Jonker Roe lants1' woonde al zijn hele leven in Schiedam toen hij in juni 1942 werd opgepakt door de Duitsters vanwege verboden wapenbezit. Hij werd in 1 943 door de Duitse bezetter tot vier jaar ge vangenis veroordeeld. De periode voor zijn veroordeling bracht hij door in ge vangenissen in Nederland. Na zijn ver oordeling werd hij naar Duitsland over gebracht. Hij overleed op 1 mei 1945, na de bevrijding, in het ziekenhuis van Salzwedel (voormalig Oost-Duitsland). Wat gebeurde er met onze grootvader in de laatste maanden van zijn leven toen hij gevangen zat in Duitsland? Twee van zijn kleinkinderen, Maarten en Franca Geerdes (beiden geboren te Schiedam in respectievelijk 1951 en 1957) volgden zijn spoor om te achter halen wat er met hun grootvader is ge beurd na zijn arrestatie. Bij de start van onze zoektocht wisten wij twee dingen over onze grootvader. Hij zat in 1943 in de gevangenis van Rheinbach (nabij Keulen) en hij was overleden op 1 mei 1945 in Salzwedel. Hij bevond zich in bevrijd gebied maar overleed voordat hij naar Schiedam kon terugkeren. Wij beginnen onze reis met een bezoek aan het stadsarchief in Rheinbach en de gevangenis van Rheinbach. Marius verbleef daar van 1 juni 1943 tot 16 september 1944. Het leven in de gevangenis De informatie die we over de gevangenis in Rhein bach hebben verkregen is afkomstig van een beschrijving van de archivaris van Rheinbach die ons een deel van een dagboek van T. Vermeeren liet lezen en de brieven van Marius zelf. De gevangenis zat op 1 januari 1944 overvol: bij een capaciteit van 512 gevangenen zaten er 1.301 (waaronder Marius). 83 Procent van de gevangenispopulatie bestond uit buitenlanders, vooral Nederlanders, Fransen en Belgen. In het algemeen was het regiem in Rhein bach relatief goed. Er werd in 'Aussenkommandos' gewerkt. Uit de brieven blijkt, dat Marius soms bij een boer werkte. In de winter van 1943 had hij binnenwerk bij het magazijn van de politie en toen dat (tijdelijk) gesloten werd werkte hij aan de aanleg van een smalspoor. Zelf schrijft hij daarover: "Wie veroordeeld is tot een straf van niet meer dan zes jaar mag buiten werken en ben ik dus ook bij een zg Aussenkommando' ingedeeld. Er zijn verschillende Kommandos, maar de meeste gaan werken bij de boeren. Ik ben nu ook bij een boerenkommando en heb al de meest verschillende veldarbeid gedaan; aardappelen rooien, hooien, grasmaaien, bieten hakken, onkruid wieden 1) De in dit artikel genoemde H.A.M. Jonker Roelants, geboren op 3 april 1899 en overleden op I mei 1945 was één van de zoons van Jan Jonker Roelants. De andere zoon. H L. Jonker Roelants, trad in in 1928 tot de directie van drukkerij H.A.M Roelants toe. H.A.M. Jonker Roelants was niet meer actief in het drukkerijbedrijf, maar werd als directeur opgenomen in de Hollandsche Wijnhandel, één van de ondernemingen van zijn schoonfamilie. Jan Jonker Roelants is als zoon van de oude H.A.M Roelants geboren op 21 april 1870. De toevoeging "Jonker" aan zijn fami lienaam, ter nagedachtenis aan zijn grootvader Jan Jonker is bij Koninklijk Besluit van 9 oktober 1886 verleend Met zijn broer, H.J.C. Roelants, wordt hij op 7 december 1906 vennoot in de het uitgevers- en drukkerijbedrijf onder de firma's "H.A.M. Roelants" en "Koninklijke Nederlandsche Boekdrukkerij". De oude H.A.M. Roelants overlijdt kort daarna, op 9 december 1904. De boekdruk kerij komt dan in handen van de beide zoons. Twee dochters ontvangen hun erfdeel in geld. De zoon van H.J.C. Roelants, mr. H.A.M. Roelants wordt op 11 juli 1896 geboren. Hij was directeur van de Schiedamse drukkerij Roelants, toen daar in de oorlogsjaren onder meer Het Parool en Vrij Nederland werden gedrukt. Zijn neef H.L. Jonker Roelants verbleef van 4juni 1942 tot 10 februari 1943 in het gijzelaarskamp in St. Michielsgestel. 52 H.A.M. Jonker Roelants in Duitse gevangenschap, 1945. (Foto; Hann.86 Celle Acc. 142-90 Nr.44-2595 Aufn.l) Scyedam jaargang 39 nr. 2

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Scyedam | 2013 | | pagina 16