wilü -<MJy rfl
h li mê ié>
lil*
i- T J
u hTZf 1
(Mtxiikk. fLjf, i.
ij :L.ts* totoSt*
fs\-
■"""'if
voor alle goede gaven die U mij deed toekomen.
Vooral het jasje is een uitkomst en past bovendien
zeer goed. Het scheelt een slok op een borrel, zooals
wij in Schiedam zeggen. Hopelijk ben ik in de gele
genheid het U terug te geven, maar anders zoekt U
zich als wij terug zijn maar het mooiste overhemd
uit dat bij Ruseier in de Oranjestraat of bij de Prince
of Wales te krijgen is. De worst gisteren was over
heerlijk en hoop ik alleen maar dat U zichzelf niet
tekort doet! Ik had deze dagen ook van het Lager
wat extra voeding, omdat ik zoo afgevallen ben
en dit met de rest maakt dat ik mij nu weer veel
sterker voel. Wij hopen allen weer spoedig thuis te
zijn; misschien gaan wij wel gelijk. Met vriendelijke
groeten en nogmaals hartelijk dank, Uw H.A.M.
Jonker Roelants.".
Van Holzen naar Hameln
De Duitsers hielden van alle gevangenen 'Persona-
lakten' bij. Toen wij in Hameln op het stadsarchief
waren, hebben we bij toeval Bernhard Gelderblom
ontmoet: een historicus die onder andere publi
ceerde over de persoonlijke verhalen van dwang
arbeiders tijdens de Tweede Wereldoorlog.10' Zijn
drijfveer is dat Duitsers nooit mogen vergeten
wat zij de mensen in Europa hebben aangedaan.
Vanwege zijn werk heeft hij toegang tot een Duitse
databank waarin alle gegevens van de gevangenen
in de Tweede Wereldoorlog staan. Zo weten we
I l/tffat'
3 - f f r i
f/ l s £- T
ft - .7 J. }R ,'étmLn
3 I I -•/?J f.J ./Mê
r*nht,
a
idn, '-J.
L $\r ^lA pi
1
BrV" r* n
De voorzijde van het vermoedelijk laatste, ongedateerde
briefje van H.A.M. Jonker Roelants. (foto: collectie auteurs)
dat Marius vanuit de ziekenbarak van 'KZ-Aufêen-
lager Hecht' is teruggebracht naar Hameln. In de
'Personalakte' is toen geschreven: "Für Holzen
unbrauch-bar". Op 14 februari is hij teruggekomen
in Hameln, waar Marius ondergebracht werd in de
vleugel voor 'Tutzenkleben', of: zakjesplakken. Dat
kwam erop neer dat van vellen papier puntzakken
werden gemaakt, door ze handmatig te lijmen. Die
werkzaamheden werden op cel gedaan.
Op weg naar Dreibergen
Vanuit Hameln werd hij, als gevolg van de Gealli-
'V ti &ïm< 7 -
f f| w-
ƒ- ji.J «f r
j>Vr v' f- 1 r 'f
;V V/V v i'n
•i p f m
10) Bernhard Gelderblom werd geboren op 9 maart 1943 in
Schwetz aan de Weichsel (gelegen in wat tegenwoordig Polen
is). Zijn vader was betrokken bij de nazificering van de gebieden in
Oost-Europa. Zijn moeder vluchtte met de drie kinderen richting
Magdeburg als gevolg van de Russische opmars. Na verdere verhui
zingen groeide Gelderblom op in Herford (Rheinland-Westfalen).
Hij studeerde theologie van 1964 tot 1970 in Munster, Wenen,
Bonn en Göttingen, waar hij het diploma voor Protestants priester
behaalde. Hij liet een religieuze arbeidsloop liggen ten faveure van
zijn belangstelling voor geschiedenis en politiek. Dat doceerde hij
van 1976 tot 2006 in Hameln. Met name de fascinatie voor de
geschiedenis van het Joodse leven en de Jodenvervolging in
Duitsland heeft hem ertoe gebracht hieraan verschillende studies
te wijden, waaronder vele krantenartikelen en diverse boeken.
"Der jüdische Friedhof Hameln" (1988) en "Sie waren Bürger
der Stadt: Die Geschichte der jüdischen Einwohner Hameins im
Dritten Reich" (1997) mogen als zijn bekendste werkern gelden.
In dat verband deed hij onderzoek naar de "Arbeitslager" in de
omgeving van Hameln en publiceerde hij "Am schlimmsten waren
das Heimweh und der Hunger. Briefe nach sechzig Jahren.", over
buitenlandse dwangarbeiders in en rond Hameln in de periode
1939-1945 aan de hand van hun brieven.
Scyedam jaargang 39 nr. 2
57