f l
- X L 4l
T >1' 1
Het meest plezier lijkt weggelegd te zijn voor
kinderen, die al vanuit het bevrijde Zuiden naar
Engeland werden uitgezonden en kort na de oorlog
zelfs naar Denemarken, Zwitserland, Zweden, etc.
En, wie zou er nou, bleekneusje of geen bleekneusje,
in die tijd niet op kasteel Méridon in Frankrijk
gelogeerd willen hebben? Deze uitzendingen werden
niet vanuit Schiedam georganiseerd, maar in 1944
geïnitieerd door de minister van sociale zaken Jan
van Tempel, centraal aangestuurd door De Natio
nale Commissie.
Helaas bungelt het laatste hoofdstuk 1947-1979 er
een beetje bij. Het betreft een periode van 32 jaar
en het wordt in slechts 12 pagina's van de 166 pagi
na's, die het boek telt, afgedaan. Het zwaartepunt
verschuift van lichamelijke- naar geestelijke zorg.
Bleekneusjes worden nu zenuwpeesjes. Hoewel
Caroline aangeeft dat het hoogtepunt van "Groot
Dennenlust" - in vol bedrijf- in de jaren vijftig van de
vorige eeuw lag, zou je toch verwachten dat daar dan
meer over te vertellen is. Juist door interviews, omdat
de meeste herinneringen nog vers in het geheugen
liggen. Want er is vast veel meer te schrijven dan dat
de discipline streng was, een groot aantal kinderen
het minder naar hun zin had en het eten, vooral de
pap, niet bepaald lekker smaakte. Ik kan er, als zo'n
zenuwpeesje, over meepraten.
Het boek eindigt bijna zoals het begint: gebrek aan
geld. Wist men voor de Tweede Wereldoorlog door
particulier initiatief de problemen op te lossen, nu
moest "Groot Dennenlust" door onder andere het
dichtdraaien van de subsidiekraan de deuren sluiten
en valt het doek definitief in 1979.
Ondanks het zwakke laatste hoofdstuk ademt het
boek een gedegen onderzoek uit. Het is in elk geval
een stuk sociale geschiedenis, dat het waard was en
is grondig onderzocht te worden. De Schiedamse
bleekneusjes geeft veel informatie en feiten prijs.
Wat dat betreft sluit het boek mooi aan op eerder
verschenen studies zoals die van: Mettrop G.G.J.,
De kinderuitzending in Nederland. Een kritische
studie (1945) en Swankhuisen Marianne, Schweizer
Klaartje en Stoeltje Addy. Bleekneusjes. Vakantieko
lonies in Nederland 1883-1970 (2003).
Toch had er nog meer ingezeten. Want, wat vooral
opvalt, is het geheel ontbreken van noten. Ik kan
mij haast niet voorstellen dat Caroline Nieuwendijk
i?. fA''- m
zonder meer akkoord is gegaan de noten weg te laten.
Voor een onderzoeker(ster) immers een doodzonde.
Het lijkt er op dat Caroline van de uitgever geen
carte blanche heeft gekregen de resultaten van haar
onderzoek, volwaardig en verantwoord in boekvorm
te laten verschijnen. Nu zit de charme van het boek,
naast de wetenschappelijke ondertoon, vooral in
feit dat het voor de bleekneusjes of zenuwpeesjes,
achteraf gezien, een herinnering is, die ze nooit meer
zullen vergeten. (A. Lagrouw)
Caroline Nieuwendijk: de Schiedamse bleekneusjes.
Kinderuitzendingen tussen 1900 en 1979, 166 pagi
na's. Geïllustreerd.
Schiedamse vertellingen 3. Stichting Musis
ISBN/EAN 978-90-73677-00-5, prijs €25, -.
Bleekneusjes/Zenuwpeesjes. Namen zijn bekend, maar niet
wie waar staat of zit. Wie kan aanvulling geven? Antoine
Lagrouw staand achterste rij derde van links. Foto werd
gemaakt in januari/februari 1958. De kinderen kwamen uit
Schiedam en Delft. (Foto: collectie Antoine Lagrouw)
Scyedam jaargang 39 nr. 2
