Als historisch conservator van het Ste
delijk Museum Schiedam loopt Dirk Jan
List bijna dagelijks van station Schie-
dam-Centrum naar het Stedelijk Mu
seum Schiedam. Onderweg wordt hij
begroet door kleurige en vrolijk wap
perende banieren. Zij informeren de
Schiedammers en toeristen over wat er
te doen is in de stad. In het verleden
was dat niet anders. Ook aan de voor
gevel van het museum hangen grote
banieren die aansporen de tentoonstel
lingen binnen te komen bekijken. Voor
List aanleiding om eens nauwkeuriger
te kijken naar die andere Schiedamse
vaandels in de collectie van het Stede
lijk Museum.
In de negentiende eeuw werd het straatbeeld
van Schiedam opgefleurd met een rijk scala aan
wapperend textiel: vlaggen, wimpels, banieren en
vaandels. Militaire groepen zoals de schutterij (de
lokale burgerwacht) en verenigingen gebruikten een
vaandel om zichzelf bij marsen en optochten herken
baar te maken.
De indrukwekkende vaandels van de schutterij zijn
aanvankelijk gemaakt van beschilderde zijde. Dit
zijn de oudste vaandels uit de stad die bewaard zijn
gebleven. De schade aan de randen van de vaandels
getuigt van veelvuldig gebruik. In de tweede helft
van de negentiende eeuw worden deze vaandels
vervangen door exemplaren die zijn gedecoreerd met
kunstig borduurwerk in goud- en zilverdraad.
De lokale verenigingen geven in deze tijd opdracht
luxueuze exemplaren te vervaardigen uit fluweel,
eveneens versierd met borduurwerk in metaaldraad.
Deze vaandels zijn het bewijs van een bloeiend
Schiedams verenigingsleven.
De rijkdom aan lokaal historisch textiel is, in tegen
stelling tot wat zou kunnen worden verwacht, niet
verdwenen. Het museumdepot herbergt een bijzon
dere, maar helaas door veel Schiedammers vergeten,
verzameling. Het is de deelcollectie vlaggen en vaan
dels. Achter de 69 unieke vaandels en 17 interessante
vlaggen gaan evenveel verhalen schuil, zowel blijde
als trieste. Zo herinnert de NSB vlag ons aan een
minder prettige periode in de geschiedenis. Al met
al vertellen zij een interessant deel van de lokale
historie. In dit relaas wil ik wat tipjes van de sluier
oplichten.
Vaandelproject
Toen de afdeling Collectie Management vorig jaar
begon met het uitpakken van de vlaggen en vaandels
kwamen we tot de conclusie dat deze verzameling zo
bijzonder is dat er iets speciaals mee moet worden
gedaan. We besloten een vaandelproject te starten.
Dit betekent dat alle voorwerpen die aan de vlaggen
en vaandels zijn gerelateerd zoals wimpels, vaandel-
stokken en vaandeltoppen (decoratieve bekroningen
van de vaandelstokken) bijeen werden gezocht,
schoongemaakt, gecompleteerd en beschreven.
Dit project bood mij bovendien de mogelijkheid
om de achtergronden van de collectiestukken te
onderzoeken. Hiervoor heb ik dankbaar gebruik
kunnen maken van de foto's en informatie in de
Beeldbank van het Gemeentearchief Schiedam,
de teksten op de Scyedam site van de Historische
Vereniging Schiedam en de publicatie Ach Lieve
Tijd' van Schiedam. Deze samenwerking was erg
vruchtbaar. Het resultaat is een aantal interessante
ontdekkingen. De informatie die ik over de collec
tiestukken heb gevonden, heb ik ingevoerd in het
collectieregistratiesysteem. Hierdoor blijven deze
gegevens voor iedereen beschikbaar. Bijvoorbeeld
voor artikelen, tentoonstellingen en onderzoek door
anderen.
De werkzaamheden die in de loop van 2012 voor
het vaandelproject hebben plaatsgevonden zijn de
registratie, het fotograferen, de conservering en
uiteindelijk de documentatie. Tot slot zal ik twee
opmerkelijke documentatievoorbeelden uitwerken.
Registratie
Samen met mijn collega Marco Steketee, mede
werker beheer en behoud, heb ik alle vlaggen,
vaandels, vaandelstokken en andere onderdelen in
het museumdepot verzameld, uitgepakt en onder-
Scyedam jaargang 39 nr. 2
41
