Spieringen in het groen de hofstad Spieringhoek in de achttiende eeuw Het is altijd boeiend om op de kaart van Rutger van Bol'es uit 1 770 de toen al dichtbebouwde stad Schiedam te aanschouwen. Slechts langs de ran den, achter enkele huizen langs de Ha vens en natuurlijk rond de Plantage, waren grote tuinen aanwezig, soms met een fraai symmetrische formele aanleg. Langs de Plantage waren nog lang niet bij alle tuinen grote huizen verrezen: de eigenaren waren content met een kleine koepel, waarin de fami lie zich tijdens de zomermaanden kon terugtrekken. Binnen het huidige Schiedamse grondgebied was er maar één echte buitenplaats, die in aanleg kon concurreren met de grote buitenplaatsen van de provincie: Spieringshoek ligt op de kaart van Van Bol'es welhaast als een eiland in een groot veenwei- degebied. Het al lang verdwenen huis had in de eerste helft van de achttiende eeuw een zeer fraai aange legde tuin. Van deze aanleg weten we relatief veel, dankzij enkele tekeningen van Cornelis Pronk. Hij is vooral bekend van zijn zeer gedetailleerde topografi sche gezichten van steden en buitenplaatsen. Pronks gewassen tekeningen van Spieringshoek geven, door de verschillende standpunten die hij inneemt, het beste beeld van de aanleg rond 1720-1740.11 De informatie uit Pronks tekeningen kan worden aangevuld met een beeld van het huis en tuin op de achtergrond van twee portretten door Nicolaas Verkolje van twee leden van de familie Spiering, die het huis na 1694 in bezit had gekregen. Deze Geert Medema portretten geven vooral informatie over het huis, hoewel ook delen van de tuin staan afgebeeld.2' Familie Spiering op Spieringshoek De naams Spieringshoek is in het geheel niet afgeleid van de familienaam van de Delftse familie Spiering. De naam stamt waarschijnlijk al uit de dertiende of veertiende eeuw, toen Spiering een vrij veel voor komende mannelijke voornaam was. Het goed was een leen van de graven van Wassenaar en rond 1400 bebouwd met een versterkt huis. Dit kasteel wordt bij oorlogshandelingen tijdens de Opstand tegen r Jiibi de Spaanse landheer op enig moment met de grond gelijk gemaakt. Het goed wisselt door vererving en verkoop van eigenaar tot het op 8 mei 1694 op een openbare veilig wordt gekocht door Cornelis Spie- 11 De tekeningen behoren tot de collectie van het Rijksprentenka binet. De exacte datering van de tekeningen is niet bekend. Pronk werkte tot zijn dood in 1759. De datum is eerder is afgeleid uit de sterfdata van de eigenaar en de belangrijkste gebruikers van de buitenplaats, die vqor de aanleg verantwoordelijk waren en deze ook in tekening vast zullen hebben willen leggen. Spieringshoek op de kaart van het Hoogheemraad schap van Schieland door Floris Balthasar, 1611. (www.watwaswaar.nl Op de kaart is duidelijk te zien dat een relatief bescheiden huis in de as van het 'Spierinckslaentje' staat. 2) Beide portretten van de hand van Nicolaas Verkolje zijn aanwezig in cfe collectie van het Frans Hals Museum in Haarlem 76 Scyedam jaargang 39 nr. 3

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Scyedam | 2013 | | pagina 4