De spoelingschouw naast de Noordmolen
Paul Meijer
Sinds jaar en dag ligt in de buurt van de
voormalige Mouterij 'De Goudsbloem'
een spoelingschuit. Spoeling was een
bijproduct van de jeneverindustrie en
werd gebruikt als veevoer. Tot ver in
de twintigste eeuw was dit soort schui
ten in gebruik. Paul Meijer tekende in
augustus 1994 de éigen herinneringen
op aan 'zijn' spoelingschuit en hoe die
uiteindelijk bij Noordmolen en de mou
terij aan de Noordvest terecht kwam.
In deze jaren, nu zowat 40 jaar1' geleden, "hielp" ik
als 13, 14 jarige jongen 's zomers mijn ooms op de
boerderij gelegen aan 's-Graveland 35 te Schiedam.
De boerderij, sommigen noemden hem "De Over
kant" omdat hij alléén met een bootje via de Schie of
een kruipdoor sluipdoor paadje vanaf de Noordvest,
via een gammel bruggetje, te bereiken was. Deze
boerderij, idyllisch gelegen aan de Schie tegenover
de Overschiesche Dwarsstraat, was bij vele geliefd en
is door kunstenaars vereeuwigd.
Werk op de boerderij
Mijn "werk" bestond uit (spelen met) verzorgen van
kippen, eenden, katten schapen, varkens, geiten,
koeien en het paard, maar daar hoorde ook de zorg
voor het eten van de beesten bij. In de winter als de
koeien op stal stonden kregen ze hooi, wat 's zomers
op het land was gemaaid en op de hooizolder gelegd,
met als aanvulling, huishoudelijk groenteafval en
aardappelschillen enzovoorts en natuurlijk spoe
ling, een product van Schiedamse bodem, een residu
afkomstig uit de branderijen. De Hollandia Fabriek,
circa 100 meter verderop gelegen naast de boerderij,
leverde toen de benodigde spoeling voor de koeien
van mijn ooms. In de zomer als de koeien in het
grasland liepen werden ze ook met spoeling vet
gemest. Spoeling vonden ze lekker, dat zag je wel,
want als je aankwam met de spoeling dan stonden ze
al in de rij, er zat naar men zegt, nog wel iets alcohol
in, vandaar wellicht.
In de zomer, tijdens de grote schoolvakantie, hielp ik
dan mijn ooms. Om vijf/zes uur 's morgens werd de
spoelingschouw geladen met zeer warme spoeling,
dat liep vanuit de spoelingbak(ken) naast de fabriek,
zo direct in de spoelingschouw. Als de spoeling
schouw gevuld was met de hete spoeling (ik schat
nu: wel 60-70 graden Celsius) werd er naar de stallen
van de boerderij gevaren alwaar de spoeling met een
motorpomp, die alléén mijn oom Jef gestart kreeg, 's
winters via goten naar de stallen en 's zomers naar de
voerbakken in het weiland werd gepompt.
Scheepswerfje
Mijn oom Gerard, die een scheepswerfje had nabij
de spoorbrug, nam gedurende de zomermaanden de
overzetbootjes en spoelingschouwen van de boeren
in de buurt goed onder handen. De spoelingschouw
of overzetboot werd op de helling gehaald, alle roest
er afgeborsteld. Dan tweemaal geteerd met kool-
teer, het boord, tussen berghout halfrondijzer) en
bovenrand geverfd in de kleur groen (RAL6018 de
kop en kont wit en het dek met bruine teer en schel
pengruis uitgestrooid, om slippen te voorkomen.
Ook het inwendige van de spoelingschouw werd
schoongeschraapt met een plamuurmes en borstels,
zodanig dat de spoelingresten die tegen het houten
(circa 2") beschot waren blijven zitten, werden
verwijderd, evenals de bodem, die ook voorzien was
van een houten bekleding van circa vijf centimeter
dik, werd schoongemaakt. Deze houten bekleding
diende om de hete spoeling te isoleren van het water
waarin de spoelingschouw dreef en zo de afkoeling
I) Aan de jaartallen in de tekst werd niets gewijzigd; inmiddels is
dit dus bijna 60 jaar geleden.
122 Scyedam jaargang 39 nr. 4
