>■)ƒ>- n
li
«jtf
veroordeelde vrouwen uit Schiedam die hen beschul
digd hadden. De beschuldigingen van Melchior van
Welhoek moeten indruk op het Hof van Holland
hebben gemaakt, want op 24 februari 1592 veroor
deelde het Hof Marytje Arendsdr. tot een verscherpt
verhoor, indien nodig met tortuur. Dit verhoor
wachtte zij echter niet af: ze ging in beroep bij de
Hoge Raad, de hoogste rechtsinstantie van Holland.
De Raad keek nogmaals naar de feiten en riep een
aantal getuigen opnieuw op. Uiteindelijk sprak de
Hoge Raad Marytje Arendsdr. op 8 juli 1593 vrij
van de beschuldigingen en ontsloeg haar van vervol
ging en de pijnbank. Ze had maar liefst 2 jaar en 5
maanden onschuldig in de gevangenis gezeten om
daarna in 1593 vrijgesproken te worden. Melchior
van Welhoek, de baljuw van Schiedam moest toen
alle kosten voor haar proces betalen, maar een schade
vergoeding kreeg Marytje niet.s'
j?'/ ijk rnn*"^u$*$':fn'ncn^
tSj> v<7
o& jl&t-foyè jtjnkf*
- '*--t
Sr^-e/lr* W.^ -£r*
zJ*- V»* 2
fz^err* W/atA^
.J-0ULJ- "«AH A
&y«v
-tT* W I***™ 7
r -ê
i
Neeltje Andries
Een derde vrouw die in Schiedam als heks werd
bejegend en waarvan veel bekend is was de hiervoor
ook al genoemde Neeltje Andries. In 1591 kwam
Neeltje Andries terecht in een juridisch gevecht
op leven en dood, nadat zij vijf jaar eerder ook al
in de problemen was gekomen: het gerucht was
hardnekkig dat ze een toveres was. In 1587 had ze
degenen die haar daarmee belasterden met succes
voor de schepenbank van Schiedam gedaagd door
zich 'ter purge' te laten stellen. Omdat niemand
een aanklacht tegen haar had ingediend, was haar
naam toen officieel gezuiverd. Kennelijk had deze
maatregel de geruchtenstroom over de toverij van
Neeltje Andries niet kunnen stoppen. In 1591
werd ze met een aantal andere vrouwen waaronder
Marytje Arendsdr. opnieuw en nu officieel in staat
van beschuldiging gesteld. Neeltje liet dit echter
niet zomaar gebeuren. Ze wendde zich tot het Hof
van Holland met de eis dat haar naam gezuiverd
zou worden. Samen met haar medeverdachte liet ze
zich hiertoe op 20 februari 1591 opnieuw ter purge
stellen, maar nu voor het Hof van Holland in Den
Haag dat haar op 24 februari 1592 veroordeelde tot
een verscherpt verhoor, indien nodig onder tortuur.
Deze veroordeling tot de pijnbank wachtte zij echter
niet af: ze ging in beroep bij de Hoge Raad, de
hoogste rechtsinstantie van Holland. Het beroep
werd gehonoreerd en op 7 april besloot de Raad dat
er geen tortuur mocht worden gebruikt. Wel besloot
de Raad dat ze in hechtenis moest blijven zolang
de procedure liep. De Raad keek nogmaals naar
de feiten en riep een aantal getuigen opnieuw op.
De getuigen a charge verklaarden dat Neeltje onder
meer een jonge vrouw in de buurt ziek zou hebben
getoverd: ze braakte vissen, spijkers en messen met
de punt naar boven 'die er met geen handen uitge
trokken konden worden'. Ze had een miskraam
5) Trudelien van 't Hof, Arendsdr., Marytje. in: Digitaal Vrou
wenlexicon van Nederland. URL: http://www.historici.
nl/Onderzoek/Projecten/DVN/lemmata/data/Arendsdr.
(j. Arwfï-n L- XV l
y\ I~'m"
vPr&-S~AT-\>t^P*r*<rj gffiMrrJnLi cl
*r*f<h¥n-<*T£yhrf fLnJl-wyn<U**&- trf&tx&f
J+vïér-
O V
•^-cv^A <Ty*-r€éi j*i'y
OCrSii- %-éir^Snl *&&r>4+l ybtAitif J?i£~>1ry*%f
V«V#w iJ? £2 -«--r J-W -++ycryTK
\><+r>W rrylffi f^^*V ^-ewryrf rf? **1
W'
Nvvrwjty -rnAnrn J*yirfy g*Y*r&é- f-o»-fryaé t-é- &r&yy£j-y ér€t^y4f|j
vyup&érï- ^-ér&érb- »*- -7éór-
'pvNVfvr^f x "w \><»y \>e<£e<&*7 yj 4.e2lo£-
^yj\yryacnp-f>fy \,0aJ ff? ■*-**& \t*rw rt+*£- ojp V>^c<é»/y ':j4
etrj eyffr—~y
r Sffxnr^/-
<lA'r~^rr>mt> AfniAr^ fi
J-re-lf*- &?*£>*- -QhÏI**- "W V/vt
VA -.t> OwrA*#/'»*
h>h(ynrO\'~ ft-xx+v*- ■yyno** *7 w?
'.«/iA"' Vnfl-A'D rvnArm'- n~fïf- 1-ri-
Scyedam jaargang 39 nr. 4
Pagina met de vonnissen die in 1556 werden uitge
sproken tegen Schiedamse heksen, of 'toveressen',
zoals ze destijds werden genoemd. Ook Marij
Steijnen wordt daarvan slachtoffer. (Bron: gemeen
tearchief Schiedam).
145
