geschiedenis van de Oostsingel onthuld
Beroepen van bewoners tot 1950 in kaart gebracKjjj
Wie voor het eerst op de Oostsingel in
Schiedam komt, zal verbaasd zijn over
de enorme variëteit aan huizen en de
grootte ervan. Naast flinke twee-onder-
een-kapwoningen met mooie sierge-
vels staan eenvoudige arbeidershuisjes
van bescheiden omvang. Er lijkt geen
sprake te zijn van een planmatige op
zet. Dit was voor een paar bewoners
de aanleiding om de koppen bij elkaar
te steken en grondig uit te zoeken hoe
dat nu zit met de Oostsingel. Hoe is
deze straat ontstaan, wie hebben er
gewoond en wat was hun beroep? Met
deze vragen en nog vele andere was
het project geboren dat later 'Singel-
kwartierproject' zou gaan heten.
Welke invloed economische ontwikkelingen op een
gemeente hebben, is voor elke stad een interessant
vraagstuk. Bedrijven en instellingen komen en gaan
en hebben hun weerslag op de aard van stadsuitbrei
dingen en de beroepensamenstelling van de nieuwe
wijken. In de door de projectgroep bekeken periode
- 1885 tot 1950 deden zich op landelijk niveau
verschijnselen voor als de komst van de industrie en
in haar kielzog de dienstensector. Het was ook de tijd
van de beide wereldoorlogen, daartussen de econo
mische crisis en het begin van de wederopbouw na
1945. Specifiek voor Schiedam komen daar dan bij
de neergang van de jeneverindustrie vanaf 1880 en
de komst van de drie scheepswerven Gusto (1905),
Nieuwe Waterweg (1914) en Wilton (1921). Op het
gebied van stadsuitbreiding valt dit tijdvak globaal
samen met dat van de komst van het Singelkwar
tier tot aan de grote bouwuitbreidingen benoorden
de Vlaardingerdijk van vlak na de Tweede Wereld
oorlog. Hoe hebben deze ontwikkelingen de aard
van de Schiedamse wijken en de beroepen van hun
bewoners beïnvloed? De projectgroep heeft zich in
eerste instantie gericht op haar eigen straat, de
Oostsingel.
De Oostsingel
De Oostsingel maakt deel uit van het Singelkwartier.
Globaal gezien is dit de stadsuitbreiding tussen de
Broersvest en het spoorstation Schiedam ten oosten
van de Singel, die aan het begin van de jaren veertig
haar voltooiing bereikt. De Oostsingel behoort tot
de eerste generatie zijstraten van de Singel, met
de Eerste Tuinsingel aanvankelijk 'Tuinsingel'
geheten vanwege het nog ontbreken van de 'Tweede'
- de Villastraat, de Oosterstraat en de Polderstraat,
de voorloper van de Van Leeuwenhoekstraat.
De Oostsingel is in de eerste decennia van het
bestaan van het Singelkwartier de langste, breedste
en enige zonder zijstraten. Zij heeft steeds een zeer
uiteenlopende bebouwing gehad, lopend van enkele
forse herenhuizen met twee etages tot kleine panden
met één etage. Winkels zijn afwezig, behalve ooit op
de hoek van de Oostsingel met de Singel.
De aanleg begint met die van de genoemde 'genera
tiegenoten' in het begin van de jaren tachtig van de
I) Zie voor een indruk van de ontwikkeling van de Oostsingel
in de beginjaren de achterpagina. Daar staat een kaart van het
gebied rond 1886 en één van 1923.
116 Scyedam jaargang 39 nr. 4
