■n£
waar. Mogelijk dat hij dit pas voor het eerste keer
deed want het is niet denkbaar dat hij alle vorige
keren degene was die de pamfletten verspreidde maar
daar komen we later misschien wel achter.
Hij werd onmiddellijk naar de Hoofdwacht gebracht
en intussen werden bij het kaarslicht de papieren
die hij had gegooid goed bekeken. Het bleek dat
ze precies dezelfde waren zoals eerder al door mij
beschreven. Zo was er het pasquil 'Aanmaning ter
Vereniging en Verzetting van Neerlands Burgers
tegens de geweldenaryen der Engelschen, Holland
1794' en het eerder genoemde 'de Patriotten aan hun
misleidde medeburgers'. Daarna is alles heel snel en
accuraat verlopen, er waren rond die tijd geen andere
mensen op de Markt en evenmin zijn er andere offi
cieren of schutters op de wacht verschenen.
Zo mijn vriend, werkt de barmhartige voorzienigheid!
Langs wegen en met middelen die we niet begrijpen
maar voor het heil van een goede zaak van het vader
land! Van dit bijzondere geval werden onmiddellijk
de burgemeester en hoofdofficier in kennis gesteld
die daarop bevel gaven om de gevangene naar de
Sint Joris Doele over te brengen om hem in civiele
gijzeling6' te plaatsen. Voordat dat gebeurde moest
de gearresteerde door de Schout worden onderzocht
om te zien of deze nog meer papieren bij zich had.
Het bleek al snel dat hij nog negen gedrukte boekjes
van vier bladzijden bij
zich had zoals 'Aanma
ning ter Vereniging en
Verzetting van Neer
lands Burgers tegens
de geweldenaryen der
Engelschen, Holland
1794'.
Daarbij ook vijf
vellen drukwerk 'de
Patriotten aan hun
misleidde medebur
gers' en nog drie grote
vellen drukwerk die
door de Fransen voor
de zogenaamde Neder
landse Bataven, en in
het bijzonder aan de
Amsterdamse burgers
was gericht met God
en mens onterende
teksten, tegen ons
vermaarde Oranjehuis.
Het betreft de verfoeilijke geschriften uit Empel7'
van de 20e Vendimaire8' (12 oktober 1794), getooid
met de namen van Bellegarde en la Combe St.
Het Kruitmagazijn aan de Nieuwe Haven, thans ter hoogte van de Lange Nieuwstraat op de
latere locatie van "Rustenburg" en nadien van het politiebureau. Links marcheert de schut
terij. Rechts van de hoofdingang staat een houten paard, een strafwerktuig voor ongehoor
zame schutters en burgers. De slachtoffers werden over de rug van het paard gelegd en
gegeseld. (Omstreeks 1753, maker: Arent Vink, gemeentearchief Schiedam, beeldnr. 60503)
mede de Republikeinen werden betiteld.
6) Een civiele gijzeling of het ten uitvoer leggen van lijfsdwang is
het zwaarste dwangmiddel dat het civiel recht kent. Hierbij wordt
een persoon opgesloten voor een bepaalde termijn.
7) In Empel, bij 's-Hertogenbosch hadden de Fransen in 1794 hun
hoofdkwartier. Heinrich Joseph Johann Graf von Bellegarde was
een Oostenrijks maarschalk. In 1793-1794 vocht hij in de Eerste
Coalitieoorlog in de Nederlanden. Jean-Pierre Lacombe-Saint-
Michel was divisiegeneraal in het Franse leger.
8) Vendémiaire was de eerste maand van de Franse Republikeinse
Kalender die afwijkt van de Gregoriaanse kalender en betekent
Wijnmaand, oktober.
Scyedam jaargang 40 nr. 4
