De voorgevel van het ontwerp uit 1818181 heeft
een classicistische opbouw, waarbij de onderste
zone wordt opgevat als een podium of piëdestal.
Deze zone wordt beëindigd met een cordonlijst.'9'
Hierin is centraal de entree aanwezig. Deze indeling
vormt een vereenvoudiging van een gevelschema
dat ook zichtbaar is in de Sint Catharinakerk in
Amsterdam.20' De middenrisaliet is voorzien van
een gekoppelde Ionische pilasterstelling met een
fronton. Op de cordonlijst staan drie rondboog
vensters Op het geknikte schilddak staat aan de
voorzijde een eenvoudige dakruiter met koepeldak.
Aan weerszijden van de kerk is een muur aanwezig
met links een toegang tot een steeg en rechts een
overdekte gang met biechtkamers. De voorgevel en
de zijmuren staan in een rechte rooilijn, waardoor
deze architectuur zich vlak zou hebben vertoond in
het straatbeeld. De knik in de gevellijn kwam hier
door te liggen bij de overgang tussen de kerkmuur
en Lange Haven 74 (Jenevermuseum). De gebogen
rooilijn ter plaatse liet ruimte om een gevel met meer
reliëf te maken en zo een meer sprekende architec
tuur te bewerkstellingen. De beschikbare ruimte
werd met het uiteindelijk uitgevoerde ontwerp van
Tollus op gelukkige wijze ten volle benut.
Groter dan gepland
In het gerealiseerde ontwerp werd de voorgevel van
de kerk naar achteren gelegd, zodat aan de voorzijde
mee dan voldoende ruimte ontstond voor een portiek
met vrijstaande Dorische zuilen. Deze portiek stond
aan de voorzijde in de rooilijn. De beide zijmuren
verbonden deze gevel met de rooilijn van de naast
gelegen panden en zwenkten naar binnen. Op deze
wijze werd voor het gebouw haast een pleintje gecre-
Detail hoofdgestel kapel op de begraafplaats Sint Petrus Banden, in 1829-1830 gebouwd naar ontwerp van Adri-
anus Tollus. Onder de kroonlijst zijn de mutuli met guttae te zien. Dit element is ook in een zelfde vormgeving te
zien op de kroonlijst van de Havenkerk. (foto auteur)
18) Afgebeeld op de achterpagina van dit magazine.
19) Een cordonlijst is een uitspringende lijst langs een gevel om
verdiepingen te markeren of als verlenging van dorpels. De lijst is
zodanig vormgegeven dat ze door schaduwwerking de horizon
tale geleding van een gevel onderstreept.
20) Zie de afbeelding op pagina 7.
Scyedam jaargang 41 nr. 1
13
