orde van dit bijzondere en unieke bouwwerk.
Imponerend voorbeeld
De Havenkerk geldt volgens de redengevende
omschrijving, opgesteld bij de aanwijzing als rijks
monument, als één van de meest imponerende voor
beelden van vroege neoclassicistische kerkgebouwen
in Nederland. De Havenkerk werd in de periode
1822-1823 gebouwd naar ontwerp van Adrianus
Tollus (1782-1847). De Havenkerk staat op een
bijzondere locatie in de historische binnenstad van
Schiedam, tussen de Lange Haven (een buitendijkse
loop van de rivier de Schie) en de Hoogstraat (de
zeedijk die het achterliggende land tegen overstro
ming beschermde). De afstand tussen bedijking en
water is ter plaatse van de kerk het grootst en de
diepte van het percelen is dus voor deze zijde van
de Lange Haven uitzonderlijk. De ligging aan de
binnenbocht van de Lange Haven zorgt voor een
krachtige positionering van het kerkgebouw in de
stad.
De architect van de kerk heeft bij de bouw in 1822,
zonder meer in nauw overleg met zijn opdrachtge
vers, optimaal gebruik gemaakt van deze locatie.
Hij plaatst een vrijstaande zuilenportiek in een voor
de omgeving ongebruikelijke monumentale schaal.
De daktoren completeert dit beeld. De kerk vormt
functioneel, in architectuur en in bouwmassa een
uitzondering in de gevelrij aan de Lange Haven. Dit
isoleert het gebouw in zijn omgeving. Dit artikel
concentreert zich op de totstandkoming van de kerk
en plaatst de opdracht in een bredere context
Hierboven: Opnametekening van de schuilkerk aan de Dam, achttiende eeuw. (Gemeentearchief Schiedam, beeld
nummer 61183) Op de pagina hiernaast: de Havenkerk is één van de meest imponerende voorbeelden van
vroege neoclassicistische kerkgebouwen in Nederland. (Foto: Burgy Bouwbedrijf BV, Leiden)
Scyedam jaargang 41 nr. I
5
