Liduina en de stad Schiedam
Wel degelijk een historische persoonlijkheid
JefJansen
Hoe zag Schiedam eruit in de tijd van Lid
uina? Jef Jansen schildert de stad waarin
onze stadsheilige opgroeide. En wat we
ten we eigenlijk van haar? Hoe werd over
haar geschreven en is dat wel echt ge
beurd?
Toen in het Liduinajaar 1980 een publicatie verscheen
van de psychiater Stolk1' over het ziektebeeld van
Liduina, merkte de recensent van De Volkskrant op,
dat de auteur net zo goed een medisch rapport over
Eline Vere had kunnen schrijven. Immers, aldus
de recensent, Liduina en Eline Vere zijn beide het
product van een schrijfprocédé, Liduina van een
hagiografie en Eline Vere van een roman.2'
Als hij bedoelde dat een hagiografie aan een bepaalde
canon voldeed, waarbij de beschreven heilige zoveel
mogelijk overeenkomsten heeft met het leven en
lijden van Christus, en dat je die niet zonder meer
als historische bron kunt gebruiken, dan had hij
natuurlijk gelijk. De hagiograaf wilde aantonen
dat Liduina de vijf stadia van de Via Mystica had
doorlopen om uiteindelijk uit te komen bij de Unio
Mystica ofwel de eenwording met God.
Inderdaad rept Stolk met geen woord over dit aspect
van haar levensbeschrijving. Logisch, de auteur was
geen theoloog of neerlandicus maar een psychiater.
Zijn belangrijkste conclusie was dat zij een hysterica
was, die ook nog eens leed aan anorexia nervosa; zij
had een ambivalent vaderbeeld en een angst voor wat
het leven haar opdrong. Freudiaanser kan het niet.
Maar, dat is mijn stelling, het gaat veel te ver om,
zoals de Volkskrantrecensent deed, haar louter als
het product van een middeleeuws literair genre te
zien en om daarbij ook nog te poneren dat er in het
Schiedam van haar tijd weinig tot niets gebeurde.
Laat ik proberen haar niet alleen te situeren in
haar tijd, maar vooral in haar plaats, namelijk de
stad Schiedam. Liduina van Schiedam, laten we
beginnen met Schiedam. Wat gebeurde er in die tijd
in deze plaats?
Strategisch gelegen
Voor de Schiedammers onder mijn lezers vertel ik
misschien niets nieuws, maar de stad Schiedam
dankt in eerste instantie haar bestaan aan de Delf-
landse en Schielandse zeewering die halverwege de
dertiende eeuw werd aangelegd. Precies op de plek
waar in die zeewering een dam werd gelegd, ontstond
een kleine gemeenschap die misschien klein zou zijn
1) P.J. Stolk, 'De maagd van Schiedam; Een kritische hagiografie',
Amsterdam 1980.
2) De Volkskrant, 17 maart 1980.
S- LYDVWINA Maghet
14" April is.
Liduina in P.H. Rosweyde, "Vita S.S. Virginum",
Gemeentearchief Schiedam, collectie Liduina-comité.
56
Scyedam jaargang 41 nr. 2
