Hoe verliep de restauratie
"In de eerste fase werd het orgel gedemonteerd door
Pels Van Leeuwen. Alle onderdelen werden geregi
streerd en beschreven. En dan weet je pas wat er echt
moet gaan gebeuren.
In de tweede fase werd begonnen met de eigenlijke
restauratie. Na het verwijderen van lijm- en leerresten
werd het houtwerk kaal gemaakt waardoor schade
zichtbaar werd. Beschadigingen werden opgevuld
met nieuw eikenhout en waar nodig opnieuw beleerd.
Ontbrekende delen werden vervangen. Omdat alles
met de hand werd gedaan, kostte dit proces maanden.
Vervolgens werd het pijpwerk uitgelegd en schoonge
maakt. En daarna moesten de toonhoogte-inscripties
gecontroleerd worden en indien nodig teruggeplaatst.
In de derde fase werd het orgel in de kerk weer opge
bouwd. Alle mechanische onderdelen en het frontpijp
werk werden in elkaar gezet. Nadat de registers op de
windladen waren geplaatst, kon worden begonnen met
het controleren van de intonatie (aanspraak) van het
pijpwerk."
Uitgangspunt van de restauratie was terug te keren naar
het oorspronkelijk klankbeeld van het orgel. Terug naar de
klank van 1875. Hoe doe je dat
"Verschillende voorbeelden van Maarschalkerweerd-
orgels die nog in de oorspronkelijke staat waren en
waarvan het klankbeeld niet was aangetast, dienden
daarbij als uitgangspunt. Door reconstructie van een
aantal essentiële elementen als winddrukken en de
oorspronkelijke lengten van het pijpwerk, mag gesteld
worden dat de missie geslaagd is. Al luisterend naar het
gerestaureerde instrument kun je je bijna niets anders
voorstellen dan dat je naar een oorspronkelijk instru
ment uit 1875 luistert. In die zin hebben de orgelma
kers met veel gevoel voor detail uitstekend werk gele
verd. Met als resultaat een herboren instrument, dat
niet alleen voor de gemeente Schiedam van historisch
belang is, maar ook een belangrijk specimen is binnen
het Nederlandse orgelpatrimonium."
De restauratie van het Maarschalkerweerd-orgel werd
op zaterdag 14 mei afgesloten met een Open Dag.
Stadsorganist Arjan Leistra, Petra Veenstra, organist
van de Maria van Jessekerk in Delft en Jos Laus, diri
gent/organist van de St. Jacobuskerk te Den Haag,
bespeelden het orgel.
De restauratie van het orgel werd uitgevoerd door
Stichting tot Behoud en Restauratie van de Kerk aan de
Lange Haven (SRI), de gemeente Schiedam, architec
tenbureau Vitruvius, orgelbouwer Pels Van Leeuwen
en Rijksdienst Cultureel Erfgoed.
Het fonds Schiedam-Vlaardingen, het ministerie van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de gemeente
Schiedam, maakten de restauratie financieel mogelijk.
Jos Laus (1953) studeerde aan het Koninklijk
Conservatorium in Den Haag piano, orgel
en koordirectie. Van 1969 tot 2004 was hij
als dirigent en organist verbonden aan de H.
Bonifatiuskerk in Rijswijk. Sinds juli 2004 is hij
als dirigent en organist werkzaam in de kerk
van St. Jacobus de Meerdere in Den Haag.
Als orgeldeskundige en lid van het College
van Orgeladviseurs Nederland begeleidde
hij restauratie- en nieuwbouwprojecten,
van onder meer de orgels van kerken in
Utrecht (kathedraal St. Catharina), Zwolle
(O.L. Vrouw ten Hemelopneming), Ooster
hout (basiliek St. Jan) en Delft (Maria van
Jesse). Onderzoek naar het oeuvre van de
negentiende eeuwse orgelmakers Maar-
schalkerweerd leidde in 2008 tot het boek
'Maarschalkerweerd Zoon. Orgelmakers te
Utrecht.'.
Scyedam jaargang 42 nr. 2
41
