'Als een soort lawine kwam het
allemaal los...'
Oorlogsherinneringen te boek gesteld
Lidwien Meijer
Een boek met jeugdherinneringen aan
de Tweede Wereldoorlog, voor een groot
deel in Schiedam. We zien de oorlog door
de ogen van een kind; bommen, vluchten,
honger en hulp via wonderlijke wegen.
Het is ruim tien jaar geleden. De heer Piet Edelman,
toen rond de zeventig, stapt in Amersfoort een winkel
binnen. Hij raakt aan de praat met de verkoopster,
zijn oorlogsherinneringen komen ter sprake, en zij
luistert zo belangstellend, dat hij bijna niet kan
stoppen met vertellen.
"Dat moet u opschrijven", raadt zij hem met klem
aan en dat gaat hij doen. Schrijven over zijn jeugd in
de oorlogsjaren, in Schiedam, Voorschoten, Leiden
en na de oorlog opnieuw Schiedam. Alleen het
geschreven woord blijkt niet te kunnen uitdrukken
wat hij wil vertellen. Hij gaat erbij tekenen en schil
deren: met een kroontjespen en plakkaatverf legt
hij 180 beelden vast. Hij werkt op blaadjes van een
ouderwets kladblok, zodat alle afbeeldingen dezelfde
afmetingen hebben. Tien jaar doet hij erover.
Die afbeeldingen zijn met zijn verhaal verschenen in
een boek: Hemelse wacht voor dag en nacht.
Details
Als je door het boek bladert, tref je veel huiselijke
tafereeltjes, die een bijzonder beeld geven van gezins
leven in de jaren veertig. Tochtjes met tram en bus,
ouderwetse gezelligheid, kleine winkeltjes. We zien
het Schiedam van die tijd: Koos de Kapper op het
Edisonplein, winkels als Bervoets en de Kaplaars,
het oude station met in de tunnel de reclame:
'Drink louter Kabouter.' Tot de kleinste details geeft
Edelman dit alles weer. Maar dit idyllische beeld
is maar een deel van zijn getekende verhaal. De
beelden van het oorlogsgeweld dat hij als kind moet
meemaken, zijn zeer indringend.
Mei 1940 ziet hij uit een raam, bij zijn grootouders
het bombardement op Rotterdam. Het leek zijn
vader veilig om tijdens de eerste oorlogsdagen niet
84
Scyedam jaargang 42 nr. 3
