'Dit gebouw is volstrekt nutteloos'
1
Bram van Hengel over de St. Janskerk
Lidwien Meijer
Elke eerste zaterdag van de maand is er
in het HVS-bezoekerscentrum op de Hoog
straat het 'Verhaal van Schiedam.' Een
'kenner' vertelt dan over een Schiedams
onderwerp: bijvoorbeeld over Wilton-
Fijenoord of over een Schiedamse voetbal
club, over onderwijs in Kethel, over een fa
miliegeschiedenis.
Op zaterdag 6 augustus was het Verhaal van Schiedam
op locatie. Zo zou je de bijeenkomst in de Grote of
St. Janskerk kunnen noemen. Ruim zestig mensen
kwamen er samen om te luisteren naar Bram van
Hengel, voorzitter van de Stichting Sint Janskerk, die
enthousiast en bevlogen vertelde over de geschiedenis
van de kerk waarin we samen zaten. De kerk werd
gesticht door gravin Aleida en in die Middeleeuwen
had het gebouw behalve een kerkelijke functie ook
een ontmoetingsfunctie voor alle Schiedammers.
"De gilden kwamen er samen. Er waren feesten en
vergaderingen."
Bij de scheiding van kerk en staat (1812) werd het pas
een gesloten gebouw, alleen nog maar toegankelijk voor
de kerkdiensten. "Nu is dit veranderd", benadrukte
Van Hengel. "In 2011 werd de kerk onderbracht in
een onafhankelijke stichting: De Stichting Sint Jans
kerk. De PKN-gemeente van Schiedam-centrum is de
belangrijkste huurder. Zeventig vrijwilligers zijn actief.
Deze kerk is weer een ontmoetingspunt, het kloppend
hart van onze stad. Er zijn tentoonstellingen, beurzen,
feesten. Al letten we er wel op dat evenementen passen
bij de aard van het gebouw."
Twee vrouwen
Twee vrouwen hebben een bepalende rol gespeeld bij
de bouw en instandhouding: Aleida stichtte de kerk
en de aanwezigheid van de grafkapel van Liduina (de
contouren zijn nog te zien in de zuidbeuk) zorgde voor
zoveel bezoekers dat er veel geld binnenstroomde, wat
maakte dat de kerk uiteindelijk kon uitgroeien tot de
drie-beukige hallenkerk, die het nu is.
Twee beeldenstormen heeft de kerk gekend: in 1572
sneuvelden alle heiligenbeelden en wijwaterbakken.
Van de puinresten heeft kunstenaar Sjef Henderickx in
2010 'het Lam' doen ontstaan. Maar ook in 1795 was
er een soort 'beeldenstorm'. De glas-in-loodramen met
alle gilden erin afgebeeld, sneuvelden als gevolg van de
strijd tussen prinsgezinden en patriotten.
Momenteel is de tentoonstelling: 'Schiedam maakt het'
te bezichtigen. Hier is een nieuwe fondswerving uit
voortgekomen: de Zakenvrienden. Men streeft ernaar
dat honderd bedrijven vijf jaar lang 100 euro schenken
aan de kerk. "Het lijkt te slagen", meent Van Hengel.
Dat mensen hart hebben voor de kerk blijkt uit de
recente ophef rond het luiden van de klokken. "Dat
maakte heel wat los en dat is bemoedigend voor ons. Dit
gebouw is volstrekt nutteloos. Wat hier gebeurt is niet
uit te drukken op het niveau van nut. Het is veel meer."^
De grootste bekers van het Avondmaalstel dateren uit
1648, de kleinere bekers uit 1686 en het doopvont en
schenkkan dateren uit 1758 (Foto's zijn van de heer
D. Gelderblom en mevrouw T. den Ouden).
104
Scyedam jaargang 42 nr. 3
