'De toekomst van Schiedam ligt aan de Maas'1'
Honderd jaar Wilhelminahaven
JefJansen
Het eerste kwart van de twintigste
eeuw gaf een verschuiving te zien in de
Schiedamse economie.
Was vanaf de achttiende eeuw de mout
wijnproductie hoofdmiddel van bestaan,
in die periode nam de metaalnijverheid
deze rol over.
Al in 1901 kocht A.F. Smulders hier bedrijfsterrein
om er de scheepswerf en machinefabriek Gusto te
vestigen. In haar jaarverslag van 1914 schreef de
Kamer van Koophandel dat zich op de grond langs de
Nieuwe Maas in de toekomst steeds meer industrieën
en handelsinrichtingen zouden vestigen2'. Deze
profetie kwam uit. Al een jaar eerder had de N.V.
Furness' Scheepvaart- en Agentuurmaatschappij
belangstelling getoond om zich in Schiedam te
vestigen. Later zouden nog de werven van Wilton3'
en van Van der Kuy Van der Ree volgen, naast
nog een aantal andere bedrijven.
Een parallelle ontwikkeling was dat door de
grotere tonnage en diepgang van de schepen, de
Schiedamse havens te ondiep werden. Schepen
van meer dan 5,5 meter diepgang konden die niet
bergen, terwijl grotere stoomschepen een diepgang
hadden van minimaal 6,5 meter. In 1913 werd
daarom besloten de Oosterhaven uit te baggeren.4'
Maar dit bleek niet voldoende. Er zou een nieuwe
haven noodzakelijk zijn.
Furness
De firma Furness was, ondanks de naam, een
Nederlands bedrijf, dat eigenaar was van twaalf
stoomschepen, waarvan de namen alle eindigden met
het achtervoegsel '-bergen' (Beekbergen, Driebergen
etc.). Het was oorspronkelijk een dochter van de in
1905 in Rotterdam opgerichte Furness Withy Co.
maar vanaf 1912 een volledige Nederlandse N.V.
Een van de redenen om het bedrijf in Nederland te
vestigen was het gegeven dat de arbeidslonen hier
een stuk lager waren. Het terrein waarvoor men
belangstelling had, was bedoeld als scheepsbouw- en
reparatiewerf.
Kaart van de te graven Wilhelminahaven. Het
eerste gedeelte is aangegeven in blauw, het
tweede en het derde gedeelte is blauw omlijnd.
Gemeentearchief Schiedam, archief 346 (Gemeen
tebestuur 1816-1954) inv. nr. 2764 dossiernr. 81.
1) Citaat van burgemeester Honnerlage Grete in de
raadsvergadering van 12 mei 1914, Gemeentearchief Schiedam
(GAS), archiefnr. 346 (Gemeentebestuur 1816-1954) inv. nr. 36
2) H. Slechte, 'Staken en stempelen', Schiedam 2006 pag. 178.
M.P. Zuydgeest, 'Schiedam nog pas gisteren', Zaltbommel 1992
pag. 119 e.v.
3) Sinds 1929 Dok- en Werfmaatschappij Wilton-Fijenoord N.V.
4) GAS, archiefnr. 346 inv. nr. 2748, dossier 1913-220, idem
idem nv. nr. 265 besluitnrs. 1745, 1755, 1909 en inv. nr. 36,
Raadsvergadering van 22 juli 1913 Zie ook archiefnr. 539 (NV
Scheepsbouwmaatschappij Nieuwe Waterweg).
76
Scyedam jaargang 42 nr. 3
