ofcu Jjd( ?*-
J i-tli A,- At A
<U>fs^ --p~r~r"^ /*jl
Ut~' ■H>4>t' f*. $4* ik
,t-f./lj,..&i<J ivw k&i?
/t/ vk+x^iA, ,au*v',.
VAtaMMt+tV^W,
ik. éLt. A>^ £*i tL£ Juotk/
v^t^jUx &C. ü-'.A -ve^mS Pn»J4* Vi 1 j/f »f J j'
Mii 7Zm4 iw-rrr\.
De brieven geven ons jaar in jaar uit stukje bij beetje
informatie over hoe Penning de traditie van de varkens-
markt en het spikkelaaslekkernij beleefde. Zijn eruditie
in een brief gedateerd als 'de 8 van slachtmaand 1912'
spreekt boekdelen. Achteloos, zo lijkt het, vergelijkt hij
Engelse schrijvers met auteurs zoals Hildebrand. Hij
noemt Lamb, Potgieter en ook de Rotterdamse Brusse
die in hun boeken over zwijnen en gebraden speen
varken verhalen. Zelfs een varken in Ivanhoe van Sir
Walter Scott passeert de revue.
Einde of toch niet?
Met de varkens verdwenen langzamerhand ook de
tradities van het inluiden van de varkensmarkt. De
Nieuwe Schiedamsche Courant van 10 november 1937
kondigt het definitieve einde van de varkensmarkt: 'de
varkensmarkt gisterenavond weder op traditionele wijze
is ingewijd- door het blazen op bodemloze kruiken. Dit
al oude gebruik schijnt meer en meer in ongebruik te
raken. We zagen en hoorden slechts een enkele gamin
(kwajongen).' Wat bleef is dat de echte krulstaarten
ingeruild werden voor een speculaasvarken.
Wat volgens diezelfde krant ook langzamerhand
verdween, waren de traditionele molentjes en de
begeerlijke nougat. Hetzelfde artikel meldt dat een
lezer zich nog kan herinneren dat haar grootmoeder
ieder kleinkind een speculaasvarken gaf. De varkens
verschilden nogal in formaat: 150 bij 50 cm maar ook
80 bij 50 tot 60 cm en werden door bakkers in heel
Schiedam in de jaren dertig verkocht. In die periode
waren dat zo tussen de veertig en vijftig bakkers: Wijs
broek, Dubbeld, die de zaak van Henkemans op de
Grote Markt 13 had overgenomen, Krommenhoek en
Scheffers op de Dam et cetera. Van al die bakkerijen
heeft Scheffers het het langst volgehouden, 110 jaar. De
bakker doofde in 2009 definitief de vuren in de ovens
omdat hij geen opvolger(s) kon vinden.
Bakker Krommenhoek
Bakker L. Krommenhoek was één van de laatste der
Mohikanen. Al hoewel het niet te bewijzen valt gaat het
verhaal dat Krommenhoek senior de eigenlijke 'stam
vader' van het spikkelaasvarken was. L. Krommenhoek
vertelt dat wanneer de varkensmarkt afgelopen was en
de hoekjes tussen de steunberen van de Grote Markt
geen boeren en hun biggetjes herbergden, dat zij bij
bakker Krommenhoek kwamen, die eerst een winkel
had op de Hoogstraat 72, naast het huidige pand van
de Historische Vereniging en later ook op de Singel.
Wanneer de treinreizigers dan op die novemberdag
naar huis gingen, kwamen zij steevast langs Bakkerij
Krommenhoek en kochten daar een spikkelaasvarken,
dat met de hand gevormd was. Een varken woog een
pond. Net als bij de andere bakkers lag er een varken
van zes pond in de etalage. Werd deze niet verkocht
dan werd het spikkelvarken verloot onder de klanten.9)
Anno 2017
In bijna elk decennium verscheen er wel een artikel in
de plaatselijke krant, na de oorlog in de Schiedamse
Gemeenschap om de populariteit van het spikkelaas
varken weer aan te wakkeren, Bij voorbeeld in 1953,
toen de Schiedamse Gemeenschap schreef dat:
evenals we dit jaar verrast hebben gekeken naar de
Jt***
Gemeentearchief Schiedam, Collectie Handschriften
Toeg. 326 Inv. 694.
9) Rotterdams Dagblad/Algemeen dagblad 8 november 1969
p.3.
Scyedam jaargang 43 nr. 3
91
