gecremeerd wenste te worden in het crematorium in
Velsen. Zulks geschiedde. Op 1 april 1914 om 11.56
uur vertrok een speciale trein uit Schiedam met
het stoffelijk overschot naar Westerveld. Een aantal
genodigden, onder wie veel artsen, had in de trein
plaats genomen. De Vereeniging had overleg gehad
met de minister van Justitie. Deze had toegezegd dat
er geen politie-ingrijpen zou plaatsvinden. Wel zou
een proces-verbaal opgemaakt worden om zo door
middel van een proefproces duidelijk te krijgen of
crematie wel of niet wettelijk mogelijk was.
De allereerste crematie in een crematorium in
Nederland is nauwkeurig vastgelegd. Er was een
plechtigheid met muziek en toespraken die geen
godsdienstig karakter droeg. Om 16.50 uur werd
het lichaam ingevoerd in de crematieoven. Om
18.30 uur was het proces, waarbij 120 liter olie was
verbruikt, voltooid. Om 19.10 uur werd de as uit de
oven genomen en verzameld in een houten kistje,
dat na gesloten te zijn, werd bijgezet in het onder
grondse columbarium. Crematie nummer 1 was
hiermee voltooid.
De rechtsgang, die volgde met proefprocessen en
uitliep op een uitspraak van de Hoge Raad in 1915,
leidde tot het afzien van strafvervolging. Er zat een
leemte in de Begrafeniswet. Hoewel crematie niet
werd toegestaan, werd ze niet expliciet verboden. Op
grond hiervan werd crematie voortaan gedoogd om
uiteindelijk, na veertig jaar, in 1955 officieel mogelijk
gemaakt te worden in de Wet op de lijkbezorging.
Tot slot
Wat gebeurde er met het huis van Vaillant? Toen als
gevolg van de vluchtelingenstroom van Belgen na
het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 er
zo'n zeshonderd vluchtelingen in Schiedam kwamen,
werden voor rekening van het Weeshuis der Hervor
mden maar liefst negentig van hen ondergebracht
in dit pand. Het jaar daarop kocht de gemeente het
pand. Het heeft daarna nog lang dienstgedaan als
gemeentesecretarie. Nu zijn er appartementen in
aangebracht. In de tuin werd in 1916 een nu inmid
dels gesloopte school gebouwd.^
Literatuur
Barjesteh van Waalwijk van Doorn, L.A.F./Houte de
Lange, C.E.G ten, Honderd Schiedamse families van
1795 tot 1940. Gronsveld/Rotterdam 2010.
Cappers, Wim, Vuurproef voor een grondrecht.
Koninklijke Vereniging voor Facultatieve Crematie
1874-1999, Zutphen 1999.
Halbertsma, S.J., 'In memoriam. Dr. C.J. Vaillant,
19 October 1818-27 Maart 1914', in: Nederlandsch
Tijdschrift voor Geneeskunde, jaargang 1914, No.
14, 4 april 2014, pp. 1025-1027.
Noordegraaf, Herman, HaverSchmidt en Schiedam,
Schiedam 1993 (reprint 2017).
Schiedamsche Courant
Scyedam jaargang 43 nr. 4
139
