Hoe komt de zerk van Anna en Maria
Rijnbende in de St. Joris Doele terecht?
Een grafsteen in de hal
Reinard Maarleveld
Plavuizen, parket, laminaat, linoleum. Dat zien
we bij de meeste mensen als je de hal inloopt.
Maar bij Paul de Graaft en Martine van Eijk wan
delen bezoekers over een grafzerk de St. Joris
Doele binnen. En niet zomaar een steentje maar
een buitenmaat. In een fraaie uitvoering met
klinkende Schiedamse namen erop.
Nu wonen Paul en Martine niet in een doorsnee
burgermanswoning maar in de St. Joris Doele (1743).
Elke Hollandse stad heeft wel een Doelenplein,
Doelensteeg of Doelenstraat. Het is de plek waar de
schutterij oefende. De burgers van de stad stelden er eer
in de vrijheid te verdedigen. Daarnaast was de schut
terij een mooie gelegenheid om het relatienetwerk te
onderhouden en de sociale status op te vijzelen. Na
afloop van de schietoefeningen op het Doelenveld
werd een borrel gedronken in het sociëteitsgebouw: de
Doelen. In Schiedam werden de St. Joris Doele boven
dien gebruikt door verschillende colleges en genoot
schappen. Het stadsbestuur gebruikte er af en toe de
maaltijd.
In de Schiedamse St. Joris Doele wordt opnieuw gebor
reld en plezier gemaakt, want Paul en Martine verhuren
de ruimte beneden aan feestgangers. Trouwpartijen,
recepties, vergaderingen, het Jazzpodium Waterweg, de
Nacht van de Geschiedenis en Suikerzoetfilmfestival.
Duizenden bezoekers zijn over de grafsteen gelopen en
velen moeten zich in het moment van vrolijk voorbij
gaan vragen hebben gesteld. Van wie is die steen? Hoe
is die hier terecht gekomen? Ligt er iemand onder?
Oudheidkamer
Het huidige gebouw wordt in 1743 neergezet als
vervanging voor het oude sociëteitsgebouw, naar een
ontwerp van stadsarchitect Arij van Bol'es. In de loop
der jaren wordt de ruimte voor steeds meer zaken
gebruikt, zoals beurzen en tentoonstellingen. Majoor
Visser, commandant van de schutterij en officier Frans
van Waas beginnen er in 1899 een oudheidkamer.
Deze oudheidkamer met een collectie van wapens,
schilderijen en curiosa is de basis voor het latere Stede
lijk Museum Schiedam.
Tussen 1900 en 1949 fungeren de St. Joris Doele als
openbaar gebouw met diverse bestemmingen zoals
stempellokaal, huisvesting voor oorlogsslachtoffers en
inentingspost. In 1949 krijgt het gebouw een nieuwe
bestemming: Clubhuis voor de Ongeorganiseerde
Jeugd onder leiding van Karei Scholten. Idee is dat
jongeren die elders voor overlast zouden zorgen, nu
nuttige activiteiten kunnen ontplooien. Scholten orga
niseert er tussen 1956 en 1958 zittingen waarbij nieuwe
poëzie (de 'Vijftigers') en muziek (jazz en chansons) ten
gehore worden gebracht. Deze 'douche-sessies' worden
bezocht door de avant-garde jeugd van de hbs en het
gymnasium.2Tot 1987 is het pand in gebruik als Club
huis en trachten opeenvolgende jeugdleiders contact te
maken met de nieuwe generatie. De rijke historie van
het gebouw is daarbij geen inspiratiebron. De vers
aangetreden leider C. A. Venema laat in mei 1969 aan
het Rotterdamsch Parool/De Schiedammer weten: 'De
St. Joris Doele is een rotwoord, met traditie beladen.'3'
Na een binnenbrand in 1987 komt het pand leeg te
staan. De gemeente wil het clubhuiswerk in de St. Joris
Doele niet voortzetten. Paul De Graaff is al enkele
jaren geïnteresseerd in het pand en klimt door de inge
gooide ramen naar binnen. Hij treft er een bouwval
1) J. M.M.Jansen, 'Schiedam en zijn genootschappen', Scyedam
2(1995).
2) Cees van der Geer, 'De 'douches' van Karei Scholten',
Scyedam 5 (2005) 176-177.
3) Rotterdamsch Parool/ De Schiedammer, 14 mei 1969, 2.
Scyedam jaargang 44 nr. 1
