Het doel was te beletten dat de Engelsen Kaap de
Goede Hoop zouden veroveren, maar dat werd een
faliekante mislukking. Lucas raakte daardoor van
1796-1797 in Brits krijgsgevangenschap, tezamen
met zijn negenjarig zoontje, die als adelborst(l) de reis
had meegemaakt. Lucas werd later voor de krijgsraad
gedaagd. Zijn zaak werd getraineerd, omdat men
bang was dat veel onverkwikkelijke zaken zouden
bovenkomen. Wanneer de zieke Lucas zou overlijden,
kon de schuld daarna makkelijk op hem worden afge
schoven. De zoon van Lucas, Engelbertus (Schiedam
1785 - Den Haag 1870), maakte een grote carrière
bij de Marine. Ook een zoon van Pieter Besemer
werd een hoge Marine-officier. Een andere zoon, Jan,
trouwde met Neeltje Catarina Lucas.
Brede broden
Een grote bedrijvigheid heerste op de Hoofdstraat
en omgeving. De meeste bedrijven hadden iets te
maken met de scheepvaart, transport en handel.
Alles ging per boot of met paardentractie. Vanaf
1879 verzorgde de Pernisser boot viermaal daags
een dienst van Rotterdam naar Schiedam en Pernis.
Deze boot bracht dan dikwijls paardenroggebrood
mee voor het winkeltje van Vrouw Witberg op
Hoofdstraat 109. Het waren brede broden, 65 cm
lang, bestemd voor de paarden van expeditiebe
drijven, zoals Engering. Dit bedrijf had op Hoofd
straat 9 een stal met een twintigtal paarden. Ook
had Engering een aantal scheepjes: 'Schiedam (met
nummer)' en beurtvaartdiensten. Op nummer 35
woonde beurtvaarder A. van Tienen 'Koophandel
nr.'. Er waren verder 'veerdiensten' die op het Hoofd
aanlegden en vele plaatsen met Schiedam verbonden.
In 1910 waren dat er een tiental. Vele kooplieden
met handelswaar maakten er gebruik van. Er werd
ook veel vee vervoerd en de passagiers konden eerste
of tweede klasse reizen. Naarmate het wegennet
verbeterde, namen deze diensten af. Tot december
1949 heeft de dienst op Den Briel bestaan.
Ook waren er branderijen op het Hoofd. In die zin
behoorde het toch echt bij Schiedam. Over deze
gang van zaken (en over de mensen, die later nog
genoemd worden) zijn twee getuigenissen bewaard
gebleven: van A. W. Bedeaux en van Leendert Bitter
(1880-1965). Deze was baas bij de gasfabriek en een
zoon van cargadoor Leendert Bitter.
De Buitenhavenweg.
De Buitenhaven fungeerde, hoewel gelegen achter
de sluis, ook als zeehaven. Er waren branderijen en
mouterijen. Werf 'De Lelie' van Lindeman (waar
nu het woongebouw Dudok is) hield in 1880 op te
bestaan. Hij bouwde enkele zeeschepen voor J.H.
van Gent.
Vlak na de sluis was de Fa. F.W. van der Eist Co
gevestigd. Bij dit bedrijf behoorde de houtzaagmolen
'Oud burgermeester Knappert' en later ook 'Wijk
den Toorn'. Hier meerden omstreeks 1900 elk jaar
een paar stoom- of zeilboten, geladen met hout af.
Het bedrijf was ook een rederij. In 1890 had het zes
zeilschepen, die met allerhande lading over de hele
BAKKERIJ
fAsrArta/
Xbempelin olm.
{flUlt.HU/m
jfcrhulj/'uis
(37) B(] Akt» op d«n 13itm I)ec«(nb«r 1861
fel toor don NoUri. WILLEM SIMON EURO KR
y. Win. te Rotterdam gepoeeerd ie tuMohen de on-
dergeteekenden DUNCAR 0HRI8TIK. f»brik»nt
wonende te MotttrdamARNOLUÜS HOLKT
ij tergieter wonende te SeM*damen GROBUB
OHBISTIE, perliculier, wonende te Bet ter d am
etngegttn eene VKKkOOTHllillP ren Koop-
hendelwelke tal gereati^d «jjn !e S. koonderlao
gemeente Dêlfthavt», en ton doel hebMndo uit
oefening ren de fttbrlrkcakcn lot hot ver»
vaardigen en herstellen van IJzeren
fttnomvaartnlgcn en Machinesmet
allee wet geacht ken worden daarmede in rorband
te etaanen tulka roor den tijd ran rijf jaren en
tee maanden, aanrangeuie den 1 J.»n%ar\j 1365
en initadien tollende eindigen den 30 Jnmj 1870.
De firma deter Vennootacnap zai t(|a - C'B BISTIK
KOLKT", tot de teekemng ran welke al de
Vennooten geregtigd aijntonder die echter immer
te mogen beiigen tot hc-t tcekenen ran Obligatien
Pr omeeeen Borgtogten Acceptation in blar.koif
het opnemen en negotieeren van geldenwaartoe
alijjd de particuliere handteekening tan al de Ven
nooten rereiacht tal worden.
Dtlfi\av»n1 Januarij 1665.
D. CB BISTIK.
A. NOLKT.
O. OHBISTIB.
Kaartje uit 1869 met een detail van het Nieuwsticht
en het bericht dat A. Nolet was toegetreden tot
het bedrijf van Christie. Uit deze werf, is na veel
overgangen de RDM ontstaan. Nr. 11= wacht
huisje nr. 31 gasfabriek. Over de sluis was een
voetgangersbruggetje.
(Kaartje: detail van J. Kuyper, Gem. atlas van Neder
land, Leeuwarden. 1869)
Scyedam jaargang 44 nr. 2
49
