om half vijf een pakje brood en thee. Pas in de late
avonduren was het karwei geklaard: 'Los en vast
in één dag', zoals dat heette. De volgende dag was
het uitbetalen in het dranklokaal van Kee Geerink,
Hoofdstraat 45. De kras had bij zijn cargadoor de
linnen zak met zilveren geldstukken opgehaald en
op een ijzeren schaal uitgestort. Ieder kreeg tien
gulden, voor de kras zelf was er twintig gulden.
Kras Van Koesveld was ook af en toe schipper bij
het expeditiebedrijf P.S. Engering. Later kwam hij
daar in vaste dienst voor vijftien gulden per week.
En als de Pernisser boot niet meer voer, bracht hij,
voor drie kwartjes per persoon, de mensen over met
de roeiboot. En als het mistte? Dan deed hij dat ook,
want hij wist precies hoeveel slagen het waren.
Hoe ging het met de 'Holmside'? In 1911 deed zij
nog dertien keer Schiedam aan. Een jaar later slechts
driemaal. Het was over.
Vertier op het Hoofd en de Hoofdstraat
Bij het havenkwartier behoort natuurlijk ook ander
soortige bedrijvigheid. Je had op het Hoofd café
Maas, waar een vriendelijke moeder en vrolijke
dochters de sfeer bepaalden. Hier kwamen vooral de
scheepsofficieren. Er waren nog meer cafés, van braaf
tot berucht. Wij noemen er, hier enkele gememoreerd
door een oud-Hoofdenaar, L. Bitter. Op de hoek
van de Havendijk was een café. Daarnaast waren er
de cafés van Geerling, De Koning, Vogelezang, en
Wiet Verbrugge. Omstreeks de eeuwwisseling waren
er ongeveer veertien dranklokalen, waaronder twee
bierhallen. In de nabijgelegen Groenelaan waren er
twee beruchte: Bontje en De Stoert, maar ook een
zeer nette: Schipperswelvaren.
Op de Hoofdstraat was Café-Danssalon Jurgens
(met ook een barbier en schoenmakerij). Er waren
diverse danssalons, waar de 'waspitten', de meisjes
die bij Apollo werkten, kwamen. Hierover schreef
mr. dr. ir. M.M. van Praag in zijn artikel 'Satan
in Schiedam': 'Boven de danssalons, op de verdie
ping, hadden de patroons boudoirtjes ingericht, die
desgewenst de paren een knus en intiem samenzijn
boden. En erger nog -node komt het mij over de
lippen- er waren vrouwen, inwonend, verbonden aan
de inrichting. Ja, ik moet het bekennen, onze goede
stad heeft de gepatenteerde ongerechtigheid gekend.
'Holmside'lengte: 67 m. Gebouwd in 1893 voor 'W. Swanton Sons' te Newcastle. Collectie Clive Ketley
I) M.M. van Praag (1896-1965) was van 1920 tot 1961 directeur
van de Gem. Bouw en Woningtoezicht. Het artikel stond in de
NRC van 5 juli 1952 en in Scyedam nr. 2 1992
Scyedam jaargang 44 nr. 2 53
