en in 1893 werd gestart met het 'Volkshuis'. Arbei
ders konden er cursussen volgen en bijeenkomsten
organiseren. Het Volkshuis werd een succes. Vanaf
1917 vestigde zich op deze plek de bibliotheek. Ook
richtte De Groot de woningmaatschappij 'Samen
werking' op. Deze ging zich bezighouden met het
bouwen van woningen voor arbeiders, welke van een
goede kwaliteit moesten zijn. De Gorzen is een mooi
voorbeeld van deze woningbouw.
Hij nam nog meer initiatieven. Op een van de
zolders van een pakhuis bij de Ooievaarsbrug werd
in 1897 begonnen met drukkerij 'De Eendracht'. In
1901 werd gestart met een coöperatieve mandenma
kerij en in 1902 kwam er een arbeidsbeurs. Dit alles
onder de bezielende leiding van M.C.M. de Groot.
Eerste DES-winkel
In 1902 startte een aantal mensen, onder leiding van
De Groot, met de 'Algemene Coöperatieve Bakkerij
De bakkerij van de heer Goemans in de Kethelstraat
kon daarvoor worden overgenomen. In 1907 werd de
bakkerij vergroot en werd de 'Coöperatieve Bakkerij
en Verbruikscoöperatie' opgericht met de naam
'Door Eendracht Sterker' (DES), met een eerste
winkel in de Kethelstraat.Al spoedig werden meer
winkels geopend. In 1912 op de Groenelaan, in 1916
twee winkels op de Singel en in 1918 een winkel op
de Westfrankelandsestraat (zie verder het kader).
In 1919 kwam een banketwinkel op de Hoogstraat.
In dat jaar brak er brand uit in de bakkerij en werd
het brood voor de DES voortaan gebakken bij de
coöperatieve bakkerij in Rotterdam.
Vanaf 1957 werden de bedieningswinkels omge
bouwd tot zelfbedieningswinkels. Dit viel vaak niet
mee, de panden waren bijna allemaal aan de kleine
kant. In 1961 werd de eerste supermarkt geopend in
de Nolenslaan.
Museum
In 1962 bestond de DES zestig jaar. De coöperatie
had toen 6.100 leden en een jaaromzet van 5 miljoen
gulden. Maar in ditzelfde jaar hield de DES toch op
te bestaan en ging voortaan samen verder met De
Voorloper uit Vlaardingen, onder de naam 'Coöpe
ratie Nieuwe Waterweg'. In de jaren die volgden,
werd Hotel de Kroon op de Koemarkt omgebouwd
tot Coop-Centrum, dir werd een grote non-food
winkel. Tot slot werd een supermarkt geopend aan
de Laan van Bol'Es.
In 1977 werd het 75-jarig bestaan gevierd. De
toenmalige directeur Herman van der Lee nam het
initiatief om te beginnen met het Nationaal
Coöperatie Museum, toen nog in de Kethelstraat.
Helaas moest in 1985 Coöperatie Nieuwe Waterweg
haar deuren sluiten. Maar gelukkig zijn er nu weer
coöperatiewinkels in Schiedam: de Coop op de
's Gravelandseweg en een zaak in de Mesdaglaan.
Nog wat geschiedenis van de
coöperaties in jaartallen
1927 vijfde winkel in Overschie
1929 opening van het melkbedrijf aan de
Hoogstraat
1930 zesde winkel in de Alberdink Thijm
straat en een tweede banketwinkel in
de Vondellaan
1931 verkoop van crisispakketten aan werk
loze coöperatoren. Dit pakket bestond
uit levensmiddelen. Voor een geredu
ceerde prijs konden ook levensmiddelen
worden aangeschaft.
1934 zevende winkel in de Boerhavelaan
1940 nieuwe melkcentrale in de Kethelstraat
1945 na de dropping van zakken meel werd
het Zweedse witte brood gebakken in de
bakkerij
1949 winkel voor 'non food' in de Kethelstraat
1951 achtste winkel in Kethel en de negende
winkel aan de Rotterdamsedijk
1954 tiende winkel op het Wibautplein.
Scyedam jaargang 44 nr. 4