en P.A. de Ruiter, op de voormalige kolfbaan van
gebouw De Vriendschap aan de Nieuwe Haven 283
een filmtheater.
Begin juni bezoekt een verslaggever van de Schie
damsche Courant op uitnodiging van de directie
de zaal en hij is enthousiast'1. Er zijn 252 stoelen,
geleverd door de firma Klopper in Dordrecht,
verdeeld over drie rangen. Een eigen generator
aangedreven door een benzinemotor levert stroom
voor elektrisch licht en de filmprojector. Boven,
naast de geluidsdichte projectiecabine, staat een
Bechstein vleugel. Een pianist en violist gaan de
(stille) filmvoorstellingen begeleiden. Het doek, van
drie bij vier meter, is geplaatst in een fraai gedeco
reerde lijst. 'Conferencier-presenteur' André de Jong
praat de onderdelen van de voorstelling aan elkaar
en spreekt begeleidende teksten bij filmfragmenten.
De verslaggever eindigt met een geruststelling aan
de Schiedammers die vooral de gevaren zien van het
nieuwe medium: Alles wat naar het sensationele of
prikkelende zweemt, zal bij de vertooningen streng
vermeden worden, is ons verzekerd.'
Nepijsberg
De mythologisering van de ondergang van de
Titanic gaat ondertussen door. Overlevenden doen
verslag in kranten en tijdschriften. Er wordt druk
gespeculeerd over de oorzaken van de ramp. Het
publiek geniet van helden- en schurkenverhalen.
Kapitein Smith, die op de dodenlijst staat, zou
gezien zijn in Baltimore. Actrice Dorothy Gibson,
een overlevende, brengt binnen een maand na de
ramp de eerste speelfilm (duur: tien minuten) op de
markt: 'Saved from the Titanic'. De film is verloren
gegaan.
In Berlijn werkt de jonge Roemeense producent Mime
Misu van mei tot juni 1912 koortsachtig aan een
speelfilm van langere adem2'. 'Titanic. In Nacht und
Eis' duurt 35 minuten en is opgenomen in Hamburg,
Berlijn en in Cuxhaven aan de Oostzeekust. Misu
werkt met een miniatuurschip van acht meter lang,
gedragen door lege biertonnen, en een nepijsberg om
de fatale botsing in beeld te brengen. In een film
studio worden beweegbare decors gebruikt om te
tonen hoe eersteklas passagiers de klap ervaren. Er is
stoom, vuur en water op de set. Misu schreeuwt als
een waanzinnige om zijn acteurs aan te moedigen.
Het resultaat is overweldigend en de film is zowel in
Europa als Amerika een kaskraker. Achteraf blijkt
dat 'Titanic. In Nacht und Eis' de oer-rampenfilm is.
In tranen
De directie van Schiedamsch Bioscoop brengt tussen
5 en 18 oktober 1912 elke avond 'De Ramp van de
Titanic. Grootste drama ter Zee'. Het is de Neder
landse versie van de Duitse succesfilm. Advertenties
vestigen de aandacht op deze bijzondere reeks van
voorstellingen. In de Nieuwe Schiedamsche Courant
van 8 oktober verschijnt een positieve recensie. 'Tot
het getrouw weergeven van de ramp die de wereld met
schrik en verslagenheid vervulde is zeker wel geen
menselijke kunst in staat; maar toch, de schrikkelijke
tegenstellingen tussen arbeidzaamheid en plichtsbe
trachting tot in den dood, zoals bijvoorbeeld blijkt uit
de bediening der draadlooze telegrafie en de uiterste
weelde die een Cafe Parisien doet zien, waarin het
zingenot slechts wijkt voor den dreigenden dood,
zijn hier zeer terecht weergegeven. Om zich eenig
denkbeeld te vormen van het groote werelddrama
daarginds op den onmetelijken oceaan afgespeeld,
1) Schiedamsche Courant, 4 juni 1912, pagina 2
2) Potsdamer Neueste Nachrichten, 11 april 2012, www.pnn.
de/kultur/mehr-wasser/21849636. html
Scyedam jaargang 44 nr. 4
139
