ÏÖEMËI
hoogte afgebroken en gaat als stoommolen verder. In
1965 wordt de molen, die tot kort daarvoor in bedrijf
gebleven was, gesloopt.
Getijdemolens
Schiedam kende ook getijdemolens, die gebruik
maakten van de getijdenbeweging van het buiten
water. De Oude Volmolen, gebouwd in 1596, werd
aangedreven door bij vloed het water uit de Korte
Haven te laten afstromen naar de Vellevest. Dit
vindingrijke particulier initiatief leidde tot jarenlange
twisten tussen de gemeente en het Hoogheemraad
schap. De Oude Volmolen bleef bijna drie eeuwen
operationeel en heeft na een start als papiermolen vele
functies gehad, waaronder ook het malen van mout
voor de branders. In 1964 werd de molen gesloopt.
De Nieuwe Volmolen, gebouwd in 1634 maakte
gebruik van het niveauverschil tussen de Korte Haven
en de Nieuwe Haven. De Nieuwe Volmolen werd in
1723 buiten gebruik gesteld.
Naast de al genoemde molens en de bekende bran
dersmolens heeft Schiedam ook molens gekend voor
andere toepassingen. Zoals de Morgenzon aan de
Hoofdstraat, die overigens sedert 1780 maar dertig
jaar operationeel is geweest en waar snuif en later
tras werd gemalen. En de Ploeg, ook aan de Hoofd
straat, die in 1782 als pelmolen wordt gebouwd voor
het malen van rijst en wellicht ook gort maar al snel
mout gaat malen. In 1596 wordt aan de St. Anna-
zusterstraat een papiermolen opgericht die later als
loodwitmolen gaat werken en in 1855 wordt ontman
teld. Ook de Kopermolen uit 1781 aan de Diefhoek,
waar koper werd bewerkt voor de ketelbouw, was zon
buitenbeentje. Op de kaart van Jacques De Gheyn uit
1598 zien we bij de Kethelbrug de Clopmolen, die als
hennepklopper dienst deed t.b.v. de touwfabricage.
Tenslotte heeft Schiedam aan de Noordvest nog een
wipstellingmolen gekend die gebruikt werd voor het
beuken van hennep. Wipmolens een doorontwik
keling van de standerdmolen - zijn vooral bekend als
poldermolen. In Zuid-Holland staan er nog meer dan
twintig.
Brandersmolens
Jenever wordt in Schiedam traditioneel bereid uit
moutwijn. Die moutwijn wordt gemaakt in brande
rijen door een beslag van gemoute gerst (mout) en
rogge na vergisting in een ketel af te stoken. Aanvan
kelijk werden mout en rogge af en toe gemalen in de
paar bakkersmolens die de stad rijk was maar al snel
lieten de branders eigen molens bouwen.
De plattegrond van Jacques De Gheyn uit 1598 toont
ons drie standerdmolens: de Suytwint corenmolen,
de Noirtmolen en de Westmolen, die voor de bakkers
maalden. De Suytwint corenmolen, gebouwd in
1383, stond bij de Rotterdamse Poort op de kop
van de Hoogstraat. Hij wordt in 1683 vervangen
door een stenen molen die als eerste stenen molen in
Schiedam natuurlijk de naam Steene Molen krijgt.
Ook deze nieuwe molen maalt voor de bakkers,
net als zijn opvolger de Meyboom, die in 1779 vlak
naast de huidige Koemarktbrug wordt gebouwd. In
1707 wordt de houten Noirtmolen vervangen door
een stenen molen die in 1803 op zijn beurt weer
wordt vervangen door de huidige Noordmolen. De
:er Knappert", in 1862gebi
rrein van houthandel FAX
iweg. Foto GAS beeldnui
8
Scyedam jaargang 45 nr. I
