Red de armenschool!
Sloop dreigt voor symbool Schiedamse arbeidersgeschiedenis
Caroline Nieuwendijk
Er zijn plannen om de voormalige armenschool
aan de Plantage te slopen. De Historische Ver
eniging Schiedam wil het gebouw graag be
houden, omdat het een mooi voorbeeld is van
19e-eeuwse arbeidersarchitectuur. Daarbij is
het de enige door Schiedam gestichte armen
school die nog bestaat. Wat is de geschiedenis
van dit bijzondere gebouw? Het begon met
het Blauwhuis, een vrouwenverbeterhuis.
Er gaat wat gebeuren aan de Plantage. Het voorma
lige postkantoor en het Blauwhuis met de gebouwen
daarachter worden omgevormd tot woningen. In het
Blauwhuis komen exclusieve lofts en in de gebouwen
erachter betaalbare één- of tweepersoons wooneen
heden. Het is toe te juichen dat deze leegstaande
gebouwen eindelijk weer een goede bestemming
krijgen. Bovendien is dit een geweldige plek om te
wonen, dichtbij het centrum van Schiedam met aan
de ene kant de Plantage en aan de andere kant het
water van de Nieuwe Haven. Iedereen wordt hier blij
van, zou je zeggen. Helaas is dit niet het geval. In dit
beschermd stadsgezicht wordt een gebouw gesloopt
dat zon 250 jaar geleden onderdeel was van het
Blauwhuis en ruim 150 jaar geleden werd omgevormd
tot de eerste armenschool van Schiedam, de vroegere
zuidvleugel van het Blauwhuis.
Vrouwenverbeterhuis
Op 23 mei 1764 geeft de burgemeester toestemming
om een gebouw voor ontspoorde vrouwen neer te
zetten aan het Nieuwe Werck (tegenwoordig de Plan
tage). In 1765 is het door de stadsarchitect Rutger van
Bol 'Es ontworpen gebouw klaar. Het bestaat uit een
hoofdgebouw voor de regenten met enkele openbare
ruimtes, zoals de kapel, en twee vleugels richting het
water. In de vleugels kwamen de cellen met bedsteden.
De vensters keken uit op de binnenplaats en hadden
tralies, elke deur had een ijzeren dwarsboom met
stangslot.
Er verblijven gevallen vrouwen, zoals prostituees,
dronkaards en krankzinnige vrouwen.
Door de veranderende ideeën over het omgaan met
mensen met een verstandelijke beperking raakt de
instelling in de jaren 1840 verouderd. De regenten
van het Blauwhuis proberen nog om de stad ervan
te overtuigen het te moderniseren, maar zij krijgen
geen gehoor en in augustus 1846 sluit het Blauw
huis. Vanaf 1861 komt in het hoofdgebouw een
postkantoor, waarna in februari 1897 het gebouw
intensief verbouwd wordt om het Stedelijk Gymna
sium te huisvesten, dat er tot 1967 zal blijven.
De zuidvleugel wordt in 1846 verbouwd tot armen
school, gevolgd in 1862 door een verbouwing die de
school tweemaal zo breed maakt. In 1904 volgt nog
een minder rigoureuze verbouwing.
De zes grote lokalen worden gesplitst in twaalf
kleine lokalen en er komt een lage ombouw met
toilethokjes.
Steendruk van het Blauwhuis van W. Troost uit circa
1840. Beeldnummer 06033
54
Scyedam jaargang 45 nr. 2
