Geboren Schiedammer tekent
een stad in de mist
Biesheuvels mythen en sagen over het oude Schiedam
Welke stad wordt beschreven in de wer
ken van Maarten Biesheuvel, die in Schie
dam werd geboren en er zijn jeugd door
bracht? Schiedam-West speelt de hoofdrol,
maar de stad en de inwoners zijn slechts
contouren en schimmen; ze staan in dienst
van het grote verhaal dat Biesheuvel wil
vertellen.
Je hoeft maar een paar bladzijden van zijn werk te lezen
en je weet: Maarten Biesheuvel is de grootste Schie-
damse schrijver aller tijden. Er is niemand anders die
aan hem kan tippen, behalve misschien Ida Gerhardt,
maar die heeft hier maar enkele jaren gewoond.
Biesheuvel is in onze stad geboren, dit in tegenstel
ling tot de andere literatoren die we zo graag van het
ereteken 'Schiedams' voorzien, zoals Elsschot, Reve en
Bordewijk.
Dat niet alleen. Schiedam is overal in het werk van
Biesheuvel terug te vinden. In zijn verhalen stelt hij
altijd universele, tijdloze thema's aan de orde maar dat
doet hij aan de hand van zeer concrete gebeurtenissen
en beschrijvingen. Het is niet de stad van nu die voor
ons geestesoog oprijst, maar die van zo'n dikke zestig
jaar geleden toen de auteur zijn tienertijd beleefde en
zijn grote liefde Eva Gütlich leerde kennen.
Wilton-Fijenoord
De familie Biesheuvel was verknocht aan het Westen.
Maartens vader, Cornelis Biesheuvel, had een interes
sante functie bij Wilton-Fijenoord, hij was er scheeps-
archivaris en beheerder van het bedrijfsmuseum. Van
alle schepen die op de werf waren gebouwd of gerepa
reerd, kon hij in een vloek en een zucht de tekeningen
naar voren brengen. Enkele jaren na zijn huwelijk met
Huibertje Vreugdenhil verhuisde het paar - er waren
al twee kinderen vanuit Rotterdam naar het adres
Vlaardingerdijk 343b, waar op 23 mei 1939 Maarten
Han van der Horst
geboren zou worden. Vader kon nu in vijf minuten
naar zijn werk wandelen.
In het bezettingsjaar 1943 verhuisden de Biesheuvels
naar het Van 't Hoffplein in Schiedam-Oost maar
ze keerden terug zodra ze konden. Eind jaren veertig
kregen zij een appartement toegewezen in splinter
nieuwe flats aan de Burgemeester van Haarenlaan,
gebouwd bijna tegenover de ingang van Wilton-
Fijenoord. Het gezin was weer terug op het honk.
De familie Biesheuvel was stevig gereformeerd. Onder
aanvoering van vader ging het gezin elke zondag naar
de Julianakerk op de Burgemeester Knappertlaan 29,
waarvan de bouw in Maartens geboortejaar begon.
Op diezelfde B.K.-laan, zoals hij in zijn werk deze
laan noemt, net als alle Schiedammers, woonde ook
het gezin Gütlich met dochter Eva en wel op nummer
265b. Dat is een ruim bovenhuis tussen de Bosboom
laan en de Julianalaan in een complex dat in 1931
werd voltooid. Erachter liggen de resten van het Sport-
fondsenbad. Eva woonde een paar minuten lopen van
Maarten.
Een hele uitverkiezing
Het was een hele uitverkiezing dat de Biesheuvels al
een paar jaar na de oorlog in aanmerking kwamen
voor een nieuwbouwflat en dan ook nog zo'n ruime.
Er hoorde een benedenverdieping bij met twee kamers
en een toegang naar de berging. Zulke huizen zijn er in
de wederopbouwtijd in Schiedam wel meer gebouwd.
Ze waren bestemd voor het grote gezin. Ik woon zelf in
zo'n maisonnette. Tegenwoordig hoort daar een tuin
bij maar in de jaren vijftig en zestig waren de flatge
bouwen omringd door struiken. Bij het wederopbou-
wideaal hoorden woningen met grote ramen, omgeven
door collectief groen zodat de kinderen gezamenlijk
konden spelen en er blijvend contact ontstond tussen
de buren.
86
Scyedam jaargang 45 nr. 3
