Stadskroniek
Schiedam 2025: grachtenstad
Van onze voormalige stadgenoot mr. Pieter van
Vollenhoven leerde ik, bij de officiële landelijke
opening van de Open Monumentendagen, een
belangrijke les: wie iets wil bereiken, moet zijn
verhaal steeds opnieuw vertellen. Anders dringt het
niet door.
Een paar jaar geleden heb ik al eens gesuggereerd
om de vele gedempte grachtjes in de binnenstad
weer open te graven. Die in het gedeelte tussen de
Lange Haven en de Broersvest zijn in het laatste
kwart van de negentiende eeuw allemaal gedempt
omdat het dode, vervuilde water een gevaar was voor
de volksgezondheid. Artsen hadden toen net geleerd
dat hygiëne belangrijk was als je dodelijke epide
mieën zoals cholera wilde voorkomen. De andere
grachtjes in het Schienokogebied tussen Dam, Schie
en Noordvest verdwenen aan het begin van de jaren
vijftig, omdat in de visie van die tijd de auto ruim
baan moest krijgen.
Dat grote dempen vind je in heel Nederland. Inmid
dels hebben verschillende stadsbesturen daar spijt
van gekregen. In Leiden en Utrecht zijn gedempte
grachten weer open gegraven omdat het water zon
prachtige bijdrage levert aan het stedenschoon en de
gezelligheid. Een gevaar voor de volksgezondheid
leveren zulke nieuw opengemaakte grachtjes niet
meer op, omdat we tegenwoordig een aparte riole
ring hebben die afvalstoffen de stad uit voert.
In Den Haag wordt momenteel actiegevoerd voor
het terugbrengen van water naar de binnenstad. Op
een website wordt getoond hoe geweldig het centrum
daarvan op zou knappen. Foto's* van de huidige
situatie worden afgewisseld met montages waarin
de gracht van vroeger weer terug is. Het contrast is
overduidelijk, zelfs waar de historische panden voor
een belangrijk deel moesten wijken voor nieuwbouw.
Dat kunnen wij in Schiedam ook doen, nu stads
centra voor hun gezelligheid, hun sfeer en hun kleur
niet meer kunnen rekenen op het winkelbestand.
Natuurlijk is dat niet overal mogelijk. Door nieuw
bouw is er geen ruimte meer voor een grachtje tussen
de Schie en het Raam. Ook de Sint Anna Zuster
straat is zodanig versmald dat er geen ruimte meer
is voor Het Slootje, dat daar toen lag (en volgens de
omwonenden enorm stonk).
Maar je zou van het Raam - nu een rare brede vlakte
heel gemakkelijk een waterberging kunnen maken,
door een ondergrondse buis. Ook de Broersvest, het
Broersveld en de Lange Kerkstraat zouden enorm
opknappen als daar het water van weleer weer terug
kwam. Er ontstaat dan een situatie die vergelijkbaar
is met het Vrouw Juttenland en andere grachtjes in
Delft.
Als we volgend jaar beginnen, ligt de binnenstad er
geweldig bij tijdens de vieringen van 750 jaar stad.
Je kunt natuurlijk ook beginnen te miepen over
'parkeergelegenheid' en 'niet-meer-van-deze-tijd' en
'belachelijk en zinloos en veel te duur' en 'dat de
kleuters er dan in verdrinken'. Zo'n plan smalend
terzijde leggen. Dat kun je natuurlijk doen.-^
*https://www. designboom.com/architecture/
mvrdv-hague-canals-reopen-09-19-2019/
Han van der Horst
Historicus
Voorzitter comité Open Monumentendag Schiedam
Scyedam jaargang 45 nr. 4 125
