"Archiveren is puzzelen"
Jef Jansen blikt terug op zijn loopbaan
Lidwien Meijer
Heel zijn werkzame leven speelde zich af
in het gemeentearchief van Schiedam. In
1978 kwam hij daar werken. In december
gaat hij met pensioen. Jef Jansen kijkt
dankbaar terug.
Uithoorn was nog een dorp toen Jef Jansen er werd
geboren in 1952. "Het was een gezin met tien
kinderen. Mijn vader was huisarts met een enorm
drukke praktijk en ook nog een apotheek aan huis.
We woonden in een groot huis aan de Amstel, dat
nu helaas gesloopt is. Tijdens vakanties bezochten
we kerken en musea en al vroeg was ik aangestoken
door al het moois dat ik daar zag. Bijvoorbeeld in
1969, de grote Rembrandttentoonstelling in het
Rijksmuseum. Daar was ik met mijn vader en ik was
toen ook al heel erg nieuwsgierig naar de historische
dimensie. Hoe plaats je kunstuitingen in een histo
risch kader? Dit alles maakte dat ik kunstgeschie
denis ging studeren, maar na een jaar bleek dat het
toch niet te zijn."
Historische sensatie
Na enig zoeken werd het de Archiefschool, een oplei
ding van het Rijksarchiefwezen, een studie van een
jaar. Tegelijkertijd moest hij stagelopen en deze keus
werd een schot in de roos. "Ik liep stage bij het Rijks
archief Noord-Holland. Het was een negentiende-
eeuws gebouw in Haarlem, met allemaal houten
stellingen. Ik heb daar het archief geïnventariseerd
van de onderprefect van Amsterdam. Dit besloeg
het tijdvak 1811-1815, dus nog de Franse tijd, ook in
bestuurlijk opzicht. Ik was er meteen door gegrepen.
Mijn eigen woonplaats Uithoorn viel ook onder het
district van die onderprefect, dat geeft een extra
aantrekking. Ik kreeg een rijk beeld van het dage
lijks leven in die tijd en besefte hoe boeiend het is
om archieven te inventariseren en toegankelijk te
maken. De historicus Huizinga noemt zo'n archief
ergens een 'historische sensatie'. Je zit zo bovenop
het verleden! Die Archiefschool bestaat niet meer.
Het is opgegaan in hoger onderwijs en universitair
onderwijs. Ik vraag me af of die specifieke kennis
die nodig is om archieven te onderzoeken - oude
handschriften ontcijferen bijvoorbeeld - nog wel
blijft bestaan."
Schatkist
En toen kwam de sollicitatie naar Schiedam, in
1978. Het gemeentearchief was nog op de Korte
Haven. Guus van der Feijst was gemeentearchivaris.
"We zeiden over en weer meneer tegen elkaar. Van
huis uit was Van der Feijst theoloog, maar afgestu
deerd op een kerkhistorisch thema en hij had, net
als ik, de Archiefschool gedaan. In 1963 was hij
gemeentearchivaris geworden. Ik heb veel van hem
geleerd op het terrein van de theologie en ook de
kerkelijke geschiedenis van Schiedam, al die span
ningen tussen verschillende richtingen. In Schiedam
is dat nog steeds zichtbaar. Je hebt hier de vrijzin
nige kerk, een Oud-Katholieke kerk, streng gerefor
meerde kerken.
Mijn hoofdtaak werd het toegankelijk maken van
archieven en collecties. Zo'n familiearchief.... daar
veer ik van op. Het is een schatkist. Ik heb verschil
lende archieven bij mensen thuis opgehaald: van de
familie Mak, Van der Schalk, Rijnbende. Daarnaast
ging ik allerlei klussen doen: zo ben ik al bijna 25
jaar secretaris van de straattaalcommissie, al 35
jaar lid van het Fonds Historische Publicaties van
de Historische Vereniging Schiedam. Vrije tijd en
werktijd lopen helemaal door elkaar.
Schiedam in 1978 was anders dan nu. 'Schiedam
is niks', vonden de meeste Schiedammers. Op het
brandersverleden werd neergekeken, de stad was ook
verwaarloosd, er werd veel gesloopt. Er heeft in de loop
der jaren wel een herwaardering plaatsgehad en bezoe
kers vinden Schiedam nu vaak verrassend mooi."
l 12
Scyedam jaargang 45 nr. 4
