morgen'. Hij wees op de politiek van overweldiging
(München 1938), Van links tot rechts stond ons volk
achter de regering als het ging om de verdediging
van onze vrijheden en ons volk. Zoals onze mannen
dijken bouwen, zo, aldus Thomassen, zullen wij voor
de democratie een dijk voor de aanstormende vernie
tigende krachten opwerpen, opdat de democratie de
plaats blijve voor gerechtigheid en menselijkheid.
Dat EDD toch een doorn in het vlees van de NSB
was, blijkt uit de rede die Mussert kort daarvoor hield
op 11 april 1939 op een verkiezingsavond van de NSB
in gebouw Eendracht op Plein Eendragt. Hij zei toen
onder meer: 'Ons volk zal tot eenheid gebracht moeten
worden. Natuurlijk is er een slimmeling geweest, die
uitvond, dat eenheid door democratie moest komen.
Vooral de intellectuelen juichten dit denkbeeld toe.
Pas op voor de intellectuelen, het is de grootste
domheid aan hen de leiding toe te vertrouwen.'
Aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen
schreef Faber in Stemmen van 10 juni 1939 een artikel
'De waarde van onze stem bij de a.s. verkiezingen'.
Hij wilde niet pleiten voor een aansluiting van een
bepaalde politieke partij of een stemadvies geven. 'Ik
pleit alleen voor een keuze op grond van een diepge
voelde verantwoordelijkheid voor de toekomst van de
gemeenschap waarvan wij deel uitmaken.'
De bezetting
De bezetting maakte een eind aan EDD. Faber heeft
in de eerste dagen na de overgave heel wat papier in
de kachels van zijn huis (Willem de Zwijgerlaan 29)
en de kerk verbrand, om te voorkomen dat belastend
materiaal in handen van NSBers en de Duitsers zou
vallen. Dat EDD op de lijst van de Duitsers stond,
blijkt wel uit het feit dat in juli 1940 de meeste afde
lingssecretarissen naar Duitsland werden gebracht om
te worden verhoord. Zij konden in augustus terug
keren en werden voorlopig ongemoeid gelaten. Faber
dook in het voorjaar van 1942 in de Betuwe onder
omdat hij op de lijst stond van te gijzelen personen.
Op die lijst stond: 'Zeer bekend ophitser, was tot haar
opheffing landelijk leider van een strijdgroep tegen
Duitsland genaamd "Eenheid door democratie" met
als zetel Utrecht, zijn arrestatie kon op 5 juni 1942 niet
plaatsvinden omdat hij ziek was.' Ook in Stemmen
werd als reden voor zijn afwezigheid ziekte vermeld.
Pas na D-Day in 1944 keerde hij weer in Schiedam
terug en hervatte hij zijn werk.
Nawoord
Nog enige woorden in zeer kort bestek over Fabers
verdere levensloop. Tot 1948 bleef hij in Schiedam
werkzaam. Daarna werd hij voorganger van de NPB-
afdeling in Wasenaar. In zijn onderduikperiode had
hij psychologie gestudeerd. Hij bekwaamde zich hier
verder in en promoveerde in 1956 voor de tweede
keer, ditmaal in dé psychologie. In 1958 werd hij
hoofdmedewerker en later lector pastorale psycho
logie aan de Theologische Faculteit in Leiden en
rondde hij zijn beroepsmatig leven af als hoogleraar
godsdienstpsychologie aan de Theologische Facul
teit van Tilburg (1971-1977). Hij was, zowel natio
naal als internationaal, een pionier in het vanuit de
psychologie doordenken van de pastorale praktijk.
Hij bleef met lezingen en publicaties heel actief. Zijn
laatste boek publiceerde hij in 1995, toen hij al achter
in de tachtig was. Tot op hoge leeftijd ging hij voor
in kerkdiensten, ook lang nog twee keer per jaar in
Schiedam. Op het laatst deed hij dat zittend op een
stoel. De preek hield hij echter nog uit het hoofd. Hij
overleed op 93-jarige leeftijd in 2001M
Bronnen
Gemeentearchief Schiedam:
Archief NPB-afdeling Schiedam Stemmen. Orgaan
van de afd. Schiedam van den Nederlandschen
Protestantenbond
Krantenbank. Schiedamsche Courant 1937-1940
H. Faber, Naar wijder horizon. Over de ziekten van
dezen tijd en zijn genezing door een vernieuwde demo
cratie, Utrecht 1938
H. Faber, Rekenschap van een zoektocht. Een autobio
grafie, Baarn 1993
F. Roovers, Eenheid door Democratie, Utrechtse Histo
rische Cahiers jaargang 7 (1986) nr. 4
Scyedam jaargang 46 nr. 1
9
