Pokziekte
Ook Schiedam kreeg met de 'pokziekte' te maken. In
1870 bleef de epidemie nog weg, maar in 1871 sloeg
de ziekte hard toe. Het dodental steeg dat jaar naar
875, op een bevolking van 20.391. Wat ook steeg was
het aantal vaccinaties. Vaccineren kon kosteloos en
werd aangemoedigd. Een paar dagen lang werd in een
gemeentelijk gebouw een aantal uren gevaccineerd en
gerevaccineerd. Door 413 mensen werd hier gebruik
van gemaakt. Speciaal uitgenodigd werden de leer
lingen van de lagere en middelbare scholen, inclusief
het onderwijzend personeel. Ook de bewoners van de
gestichten werden niet vergeten. De schrik zat er blijk
baar goed in. Het aantal vaccinaties kwam dat jaar
op 933, bijna het dubbele van het jaar daarvoor. En
het hielp! Van de 354 Schiedammers die de pokken
kregen, overleden er 113. De overledenen waren niet
gevaccineerd of gerevaccineerd.
Er waren ook manieren om de verspreiding van de
pokken tegen te gaan. Zo werden in 1871, het jaar
waarin pokken een epidemie werd, kermissen en
bedevaarten verboden. Het Schiedamse college van
burgemeester en wethouders vermeldde op 28 januari
1871 in de krant: volgens het bepaalde bij de
art. 396 en 397 der algemeene policie-verordening
voor deze gemeente, bij het ontstaan van kinder
pokken in een gezin, het hoofd daarvan verpligt is
aan of bij den hoofdingang zijner woning een papier
te plaatsen waarop, in van de straat leesbare letters
gesteld is: KINDERZIEKTE Het plaatsen van
een bord paste men in veel gemeenten toe.
Wet op besmettelijke ziektes
In 1871 werd de Wet op besmettelijke ziektes
ingesteld. Hierin werd bepaald dat kinderen uit
gezinnen waar mazelen, difterie, roodvonk, pokken,
tyfus of cholera heerste, niet naar school mochten.
Zij mochten pas weer naar school gaan, acht dagen
nadat er een dokter was geweest die geconstateerd
had dat de ziekte was verdwenen. Dezelfde regel
gold ook voor arbeiders, zij mochten pas na acht
dagen weer naar werkplaats of fabriek gaan. Dat
laatste was een zware maatregel, want niet werken
betekende geen geld, dus ook geen eten.
Ondanks het feit dat vaccinatie tegen pokken
had bewezen een probaat middel te zijn, bleven er
mensen tegen de plicht van het vaccineren strijden.
Hoewel aan het einde van de negentiende eeuw
bijna alle kinderen al naar school gingen, werd in
1901 de leerplicht voor kinderen van 6 tot en met
12 jaar ingesteld. Dit had natuurlijk ook een posi
tieve invloed op de vaccinatiegraad. Hoewel het een
publiek geheim was dat bepaalde kinderen zonder
pokkenbriefje op school werden gedoogd.
Jaar
Bevolking
Doden
1868
19.325
557
1869
19.723
543
1870
20.231
512
1871
20.029
681
1872
20.313
729
Pokken uitgeroeid en cholera niet
In 1928 werd de verplichte vaccinatie voor drie jaar
opgeschort. Redenen waren de acties van tegenstan
ders van vaccinatie en kritische medici die op bewezen
gevallen van sterke bijwerkingen wezen. Pas in 1939
werd de Inentingswet van kracht, de vaccinatiegraad
was inmiddels te sterk gedaald. Gewetensbezwaarden
konden wel bij de burgemeester terecht om een brief
te krijgen dat ze uitgezonderd waren. Vanaf 1974
worden in Nederland baby's niet meer tegen pokken
ingeënt. Sinds 1980 is de wereld pokkenvrij verklaard
door de WHO (World Health Organization).
Cholera is echter nog niet uitgeroeid en eist nog
steeds vele mensenlevens op plekken waar geen
schoon (drinkjwater is. Vooral jonge kinderen zijn
slachtoffer omdat zij, zeker als ze ook nog ondervoed
zijn, snel uitdrogen en sterven.
In de volgende Scyedam breng ik andere besmet
telijke ziekten en de bestrijding daarvan voor het
voetlicht.
Bron: Verslag van den toestand der gemeente Schiedam
door burgemeester en wethouders uitgebragt aan den
gemeenteraad (1868-1872)
Scyedam jaargang 47 nr. 1
15
