Van Wapenkamer tot Kijkdepot
IJkpunten in een verzamelgeschiedenis
In Nederland zijn de meeste musea ont
staan uit een particuliere collectie. Rijke
mensen verzamelden uit wetenschappe
lijke oogpunt of uit interesse voor kunst
of historie een collectie bijeen. Eind 19e
eeuw was er veel aandacht voor geschie
denis en zo ontstonden er overal in Neder
land lokale initiatieven die resulteerden in
een museum. Zo ging het ook bij het Ste
delijk Museum Schiedam.
Schutterij
Frans de Waas, luitenant-adjudant van de Schie-
damse schutterij richtte in de jaren '90 van de 19e
eeuw op de bovenverdieping van de Sint Joris Doele
een wapenkamer in. Gerrit Visser Bastiaansz was
Catrien Schreuder
majoor van de schutterij en lid van de gemeen
teraad van 1877 tot 1906 en wethouder van 1880
tot 1906. Hij voegde op zijn beurt oudheidkundige
voorwerpen aan de presentatie toe en vroeg verza
melaars in de stad om ook voorwerpen te schenken
of in bruikleen te geven. De verzameling bestond
uit oudheidkundige voorwerpen, met de nadruk op
de Schiedamse schutterij: lansen, wapens en uitrus
tingen van de schutterij.
Museum
In 1899 besloot de gemeenteraad van Schiedam de
collectie in de Sint Joris Doele tot Stedelijk Museum
Schiedam te bestempelen. Een jaar later werd er een
budget beschikbaar gesteld voor inrichting, onder
houd en aankopen. In 1906 werd de eerste muse
umcommissie opgericht. In 1910 werd het museum
opengesteld voor publiek, aanvankelijk alleen op
woensdagmiddagen. Het museum kreeg ongeveer
honderd bezoekers per jaar.
Van custos tot conservator
Na oprichting van het museum werd door de
verschillende opeenvolgende museumcommissies
nagedacht over het verwerven van objecten voor de
collectie. Belangrijk daarbij was dat die voorwerpen
in de collectie wel met de geschiedenis van de stad te
maken hadden.
Vanaf 1926 werd C.H. (Cord Hendrik) Schwager-
mann aangetrokken als 'custos' (beheerder). Hij had
een part-time aanstelling en was daarnaast kunsthan
delaar. In 1938 werd er een nieuw reglement voor de
Museumcommissie vastgesteld waarbij C.H. Schwa-
germann werd gepromoveerd tot 'conservator'. De
collectie werd gedeeld in een 'plaatselijk historisch' en
een 'algemeen cultureel' gedeelte. In het laatste deel
zaten kunstwerken en antiquiteiten die niets met de
geschiedenis van Schiedam te maken hadden, maar
Portret van Gerrit Visser Bastiaans, Topogra-
fisch-historische atlas van het Gemeentearchief
Schiedam. Beeldbanknummer: 61075.
80
Scyedam jaargang 47 nr.2
