n
7.
HUIS TE RIVIERE
82
voorspoed van die tijd. Kooplieden, edelen
en rijke burgers lieten een gebouw in hun
bezit vereeuwigen om ermee te pronken,
of om het belang van hun familie te onder
strepen. In het licht van deze ontwikkeling
kan het kasteelportret van Huis te Riviere
worden gezien. Aangezien het kasteel bij
de vervaardiging van het schilderij al was
verwoest, wilde de familie Van Mathenesse
wellicht een aandenken hebben aan het
stamslot dat eeuwenlang aan hun familie
had toebehoord, een teken van hun status
en welstand. De opvallende witte zwaan
in de slotgracht op het schilderij bena
drukt dit gegeven: de vogel verwijst naar
de zogeheten ‘zwanendrift’ van de familie,
het adellijk recht om zwanen te mogen
houden. Het was een van de rechten ver
bonden aan het huis, dat statusverhogend
werkte15.
bevindingen uit archeologisch en bouw
historisch onderzoek wijken soms af van
het schilderij, zoals het formaat van het
poortgebouw rechts en de locatie van de
traptoren van de donjon. Daarnaast wor
den bepaalde elementen van het schilderij
niet in dezelfde vorm of op dezelfde plek
teruggevonden op zestiende-eeuwse
kaarten, zoals het poortgebouw links en
het water op de voorgrond. Het schilderij
moet zijn gemaakt op basis van beschrij
vingen van iemand die zich nog kon herin
neren hoe het eruit zag in ongeschonden
staat, of - aannemelijker - op basis van
een bestaande tekening, die waarschijnlijk
verloren is gegaan. Dat de schilder niet
alleen maar heeft gekopieerd, blijkt uit een
aantal ‘pentimenti’ (veranderingen die de
kunstenaar heeft aangebracht tijdens het
schilderproces). Zo blijkt uit de infrarood-
en röntgenopnamen dat de schilder op
verschillende plekken al schilderend heeft
gezocht naar de juiste vorm - bijvoorbeeld
bij de horizon en rond de toren en het dak
van het kasteel (afbeelding 6)16.
Conclusie
Op de vraag of het schilderij een betrouw
bare voorstelling is van het kasteel aan
het einde van de zestiende eeuw, kan niet
eenduidig ‘ja’ worden geantwoord. De
Afbeelding 7
Infraroodfoto van het
schilderij Huis te Rivie
re vóór de restauratie.
Foto: René Gerritsen.
Afbeelding 6
Stadserf met de
archeologische resten
van het 13de-eeuwse
Huis te Riviere (in
rood), gecombineerd
met de huidige bebou
wing (in grijs).
Bureau Oudheidkun
dig Onderzoek van
Gemeentewerken Rot
terdam (BOOR), 2010
Gemeentearchief
Schiedam, beeldnr.
36257.
u
