83
De functie van het schilderij was niet het weergeven
van een documentaire, correcte weergave van het
kasteel. Zelfs Roelant Roghman (1627-1692), die als
een accurate en topografisch betrouwbare kasteel-
tekenaar wordt gezien, maakte gebouwen op zijn
tekeningen indrukwekkender dan ze in werkelijkheid
waren17. Tussen 1647 en 1649 maakte hij een reeks
van ruim 240 gewassen zwartkrijttekeningen van
kastelen en landhuizen in Holland, Utrecht en het
Gelders-Hollandse rivierengebied; een hoogtepunt
in het genre. Roghman maakte binnen deze reeks
ook twee tekeningen van de ruïne van het Huis te
Riviere, ongeveer in dezelfde periode als waarin het
schilderij werd vervaardigd.
Dat het Huis te Riviere op het schilderij niet per
definitie indrukwekkender is voorgesteld dan het
was, doet vermoeden dat de schilder heeft gepro
beerd om de werkelijkheid te benaderen. Elementen
van deze werkelijkheid zijn, voor zover ze nog waren
te achterhalen, naar eigen inzicht en mogelijk met
de nodige fantasie aangepast door de schilder. Zo
ontstond, in de woorden van de bekende kunstthe
oreticus Samuel van Hoogstraten (1627-1678), een
voorstelling met een ‘bevallijke natuerlijkheyt’: ge
componeerd tot een harmonieus geheel, dat natuur
lijk aandoet en overtuigt18.
Het schilderij is gerestaureerd dankzij de financiële
steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij
haar VriendenLoterij Restauratiefonds). De restaura
tie is uitgevoerd door Eva van Zuien.
co
0
Z
u
a
betreffende de drift van twee paar zwanen om het huis
te Riviere, 1522, Gemeentearchief Schiedam, Collectie
familie Van Mathenesse, toegangsnr. 324.1062.
16 Zie noot 11, pp. 4-5.
17 Erik P. Löffler, ‘De iconografie van kasteel Heukelum.
Verbeelding van kastelen in Nederland en Gelderland,
1500-1850’, in: Jaarboek Vereniging Gelre 2011, p. 124.
18 S. van Hoogstraten, Inleyding tot de hooge schoole
derschilderkonst: anders de zichtbaere werelt, 1678,
herdruk Utrecht 1969, p. 240.
1G. van der Feijst, Geschiedenis van Schiedam, Schiedam
1975, p. 14.
2 K.P. Compagne, 'Huis te Riviere in prent en tekening’, in:
Scyedam jrg. 9 nr. 5,1 mei 1983, p. 167.
3 T. Hermans, Middeleeuwse woontorens in Nederland.
De bouwhistorische benadering van een kasteelvorm,
proefschrift Universiteit Leiden 2013, pp. 211-214.
4 A.G. Schulte (red.), Ruïnes in Nederland, Zwolle/Zeist
1997, p. 296.
5 C. Hoek, Herkomst en ouderdom van een schilderij van
het Huis Mathenesse, jaarverslag Stedetijk Museum
Schiedam 1961
7 3. Wadum, Documenting North Netherlandish 17th
Century Panel Makers’ House Marks, 2014.
8 Zie noot 5
9 E. van Zuien, Verslag restauratie schilderij 'Huis te
Riviere’, februari 2022, pp. 2-3.
10 H. Piena, ‘Afgezaagd is leuk.Typochronologie van
zaagsporen op Nederlandse meubels’, in: Paul van Duin
en Dominique van Loosdrecht, Vierde Nederlandse
Symposium Hout- en Meubelrestauratie, Amsterdam
1999, p. 15.
11 M. Dominguez Delmas, Dendrochronological research
of panel painting 'Huis te Riviere', rapport dateringson-
derzoek DR_R2021001, Universiteit van Amsterdam/
DendroResearch Wageningen, 26 april 2021.
12 M. Leeflang, 'Uytnemende Schilder van Antwerpen.’
Joos van Cleve: atelier, productie en werkmethoden,
proefschrift Universiteit Groningen 2007, p. 156.
13 J.C. Kort, Inventaris van de Collectie familie Van Ma
thenesse, Gemeentearchief Schiedam, toegangsnr. 324,
Den Haag 1988, pp. 32-34.
14 W. Beelaerts van Blokland en Ch. Dumas, De kasteel-
tekeningen van Abraham Rademaker, Zwolle 2006, p. 52.
15 Attestatie van Jan Nikolaasz. en Wouter Hendriksz.
8 Idem
