Orgels in Nederland
lERUGA
"<$iV
De „koning der instrumenten"
in ons land hogelijk vereerd
Radioprogramma
Geldige bonnen
SS-stormpioniers in
de aanval
Vijf-minuten-interview met
EEN NIEUW PIANO-DUO
7?!
Sneeuwvlok - de Eskimo"
Gebr Ten Hoeve
^KANTOOR*
ARTlKfLEtJ.
DRUKWERK
".V.D.e
DU boekte wil trachten de afstand
ta overbruggen tussen het pu
bliek, dat doorga ana onverschillig
■■staat tegenover wat de3 orgels is en
do orgelltefhebbers, die soms te veel
'in deze kleine wereld, opgaan. Daar
naast wil hot een bescheiden poging
zijn tot een wetenschappelijk verant
woorde organographie van 'Neder
land, zij, het dan in zakformaat,"
Aldus motiveert mr. A. Bonman, de
voorzitter van de Nederlandse Klok
ken- en Orgelraad, zijn bijdrage „Or
gels in Nederland'1 Sn de Heemschut-
serie van AlSert de Lange te Amster
dam, welk werkje dezer dagen van
de persen kwam,
Men zou een recensie van dit boek
je kunnen afdoen met de vaststelling,
dat de schrijver in deze opzet stellig
i* geslaagd, ware het niet. dat het
onderwerp de moeite loont, het op
een bredere basis te bezien. In de
- muziekwaarderltig wordt tU, „do
koning der instrumenten" vaak
weinig, koninklijk bejegend en ander
zijds bestaat er in ons volk een brede
laag. wier belangstelling zich op het
orgel richt; niet zelden in onredelijke
mate, omdat die belangstelling vaak
voorspruit uit andere overwegingen
dan kennis van zaken, zoals men ook
wel bij andere onderwerpen b.v.
de spoorwegen en speciaal locomo
tieven waarneemt.
Historische verweving
ite; Dit ontneemt die Interesse echter
niet naar rechtvaardiging, want in
derdaad weerspiegelt de geschiedenis
van het orgel in Nederland in belang
rijke mate die van ons 'and in het
algemeen. Deze weerspiegeling splitst
zich in de levendige belangstelling
van ons volk voor het kerkelijk leven
en de aantrekking van het Imposante
in het machtige instrument. De his
torische verweving der geschiedenis
van het orgel met die van het kerke
lijk en artistiek leven in Nederland
doet de schrijver in de chronologi
sche indeling van zijn stol duidelijk
uitkomen. Hij laat daaraan een be
knopte technische uiteenzetting voor
afgaan en besluit met een „orgel-
landkaart van Nederland", die de
verdeling der 327 orgels op de ter be
scherming tegen ongerechtvaardigde
sloping door het Rijksbureau voor de
Monumentenzorg aangelegde lijst
aangeeft.
Helaas kan de schrijver, die zelf
erkenc in de behandeling van deze
interessante stof wel erg summier
-te zijn geweest de opzet dezer uit
gave schreef hem beperking voor
wegens beperkte plaatsruimte, niet
op de voet worden, gevolgd. Hij be
handelt ia aparte hoofdstukjes de
"constructie van het orgel en dan de
(groei, de vrijwording, de kracht, de
schittering, de verfijning, de nabloei,
de ontaarding en de herleving der
Nederlandse orgelbouwkunst. Hij be
schrijft hoe in de 15e eeuw de eerste
orgels 'in Nederlandse kerken ver
schenen, instrumenten van beperkte
(omvang; hoe bij de ontworsteling
der kunst aan de kerk het orgelspel
{en d3armee de orgelbouw ia de 15e
"eeuw ook in. Nederland grotere kan
issen kreeg, hoe in de 16e eeuw mede
donder de invloed der Hervorming de
argelbouwkunst zich uit de gathiek
.gfcevrifdde om in de gouden 17e eeuw
■tot kracht en allengs tot schittering
(Ste wassen; hoe in de 1.8e eeuw de
machtige dramatiek der öarOk een
(andere bezieling schiep en het rococo
een verfijning in orgelspel tn -bouw
({bracht,: die in de 19e eeuw ontaardde
In een noodlottig individualisme, dat
•v zich aanvankelijk nog meer op de
(.bespeling dan. op de constructie cnzer
orgels deed gelden; hoe van 1875 tot
•omstreeks 1930 deze ontaarding zich
accentueerde in een romantisering,
•die het' orgel tot grotesk nabootser
van orkest- en natuurgeluiden ver
laagde en verschillende kostbare,
oude instrumenten door wansmake
lijke en vaak onoordeelkundige res
tauratie bedierf; hoe tenslotte sedert
1930 de zogenaamde „Orgelbeweging"
zich doet gelden, die naar de renais
sance^ en de barokstyi terugnljgt.
Onvervangbaar cultuurbezit
Beseffen wij wel steeds voldoende,
welk een culturele schat Nederland
bezit in zijn prachtige orgels en hun
geschiedenis? Er is een tijd geweest.
dat ons land op het gebied van orgel
spel J. P. Sweelinck als de „De
Dietse orgelistanmaker" en orgel
bouwkunst da boventoon voerde,
Later nam Duitsland deze leiding
van ons over; in Frankrijk bloeide
een geheel eigen orgelarchiteotuur op
Eon typisch SOste-eauws or elf rent:
dat van het verplaatsbaar hulporffél,
gedisponeerd volgens de barolc-prin
cipes uit Backs tijd en o.m, dienst
doende bij da traditionele Bach-utt-
voeringen in, da Grote Kerli te
en deze buitenlandse invloeden ent- Noorden. Cliché A.P.)
ten zich omgekeerd weer op de
Nederlandse orgelbouw. Toen Rotter
dam in 1940 het orgel van do St-
Laurenskerk, met zijn 32-voet pres-
tanfc het grootste van ons land, zag
verteren door het oorlogsvuur, ver
loor Nederland een onvervangbaar
cultureel bezirt. Dit bezit leeft ook
voort in honderden andere instru
menten m Nederland en we hebben
reden, er trots op te ztfn.
Mr. Bouman's boekje geeft ook
een zijdelingse kijk op de mededln-
gtngs-naijver, die blijkbaar al eeuwen
tb de Nederlandse orgelbouw heeft
geleefd en deze veel nadeel heeft
berokkend, maar anderzijds ook sti
mulerend heeft gewerkt. Schreef het
In 1788 gerezen plan voor aanschaf
fing van een nieuw orgel in de Grote
Kerk te Rotterdam niet voor, dat „er
een orgel soude komen, dat de stad
tot roem soude verstrekken en voor
het gehoor soowel uit- en. inwendig
voor het gesicht niets te wenschen
soude overlaaten en. dat van Haar
lem in grootte en fxaayhelt soude
overtreffen" en 'gaf men in andere
orgelbouwplannen niet dergelijke
chauvinistische aanwijzingen? En
niet alleen uit chauvinisme, maar
veelal ook uit commerciële over
wegingen vloeide een soms heilzame,
maar vaak ook verderfelijke concur
rentie voort; heilzaam, wanneer men
niet op geld keek en goede en vak
bekwame adviseurs werden geraad
pleegd; verderfelijk, wanneer men
slechts op de eindbedragen der of
ferten lette en de orgel-architecten
en -kunstenaars ontbraken om aan
benepenheid of wansmaak paal en
perk te stellen.
Afkeurenswaardige resfauraftes I
Ook deze zijde van Nederlands
orgelgeschiedenis roert mr. Bonman
aan en men kan het waarderen, dat
ht) zijn persoonlijke belangen hierbij
op de achtergrond (houdt, omdat hij
als voorzitter van de Nederlandse
Klokken- en Orgelraad, die zich be
ijvert tot herstel van vele onzer
kostbare instrumenten uit afkeurens
waardige „restauraties" door te stre
ven naar aanpassing aan de klank
idealen van de renaissance- en de
barok-stijl, veel tegenwerking onder
vindt, die zelfs zfjn persoon niet
ontziet. Het is hier niet de plaats,
daarop dieper in te gaan en hierin
stelling te nemen, omdat dit een
gedegen oordelingsbevoegdheid eist.
Het boekje beperkt zich niet tot
not kerkorgel, maar houdt zich ook
bezig met het concertorgel en zelfs
met het „moderne" volgens de „unit"-
systemen in Amerikaanse (Wurlitzer)
an door Duitsland nagevolgde (Os-
kalid) „stijl". Ja, ook het draaiorgel
wordt nog aangeroerd, welker in
dustrie men niet mag geringschatten,
omdat zelfs hierin stijlen vallen te
onderscheiden; in Frankrijk de prin
cipes van Cavaille Cöll door Gaspa-
rinl en Limonalre, in Duitsland die
van Töpfer. die b.v. door Can Frei
te Breda worden toegepast.
Zonder aan. waardering voor deze
beknopte uitgave tekort te willen
doen men zou haar een „zakbijbel
van het Nederlandse orgel" willen
noemen doet zij toch de wens
rijzen naar een „orgel-folio-bijbel",
m.a.w, naar een veel groter opgezet
werk over de Nederlandse organo
graphy. Maar waar niets Is, worde
tiet iets geëerd en uit die overweging
moet men „Orgels In Nederland" als
een hogelijk te waarderen publicatie
zien, die nog het voordeel heeft, dat
de aanschaffingsprijs onder Ieders
bereik valt,
G. K. Krop
ZONDAG 9 APRIL
HILVERSUM t 414.4 ra. 7.30 Compo
sities voor strijkorkest. 8.00 De zin van
net boer zUii. 8.15 Procr.overz. 8.3a
Beiaard- en, orgel klanken. 900 Nieuws.
S.15 Godsd. uite. 10.00 Fragmenten uit
aoetbe's „Faust". 10.30 FrUhUayssonate
Beethoven, 11.00 Muziekcorps van de
Weermacht. 11.30 De stem tier SS. 12.00
Nteurva. 12.15 Weet U nog dat TT met
eieren speelde? 13.00 KrönUsmesse van
Mozart. 13.30 De schij»werper. 14.00 In
leiding tot de 3e acte van „Parslfal". 14.05
„ParsHal", opera va» Wagner. 15.15 Lente
zang voor viool, orgel en plano. 15-45 Het
voorjaar komt. 16.30 Theo Uden Masmats.
1T.OO Cabaret ,De Splnnekop". 17.30
Amusementsorkest. 18.15 Nederlandse
volksklanken. 19.00 Nieuws. 19.10 Spiegel
van de dag. 19.15 Opstanding tot leven.
opstanding tot bloei. 20.13 Lichter kost.
Van 21.15 af Radio-Centrales. 21.15 Piano
voordracht. Ca. 21.45 Concert nr. 3 la Ea
gr. t. voor hoorn en orkest van Mozart.
22.00 Nieuws. 22.15 Orkest Francisco Ca-
naro. 22.30 Op z'u Paasbest.
HILVERSUM II. 10.00 Marsmuziek. Ca.
10.10 Soldatenfunk „Nord-Weat", 11.00
Paasfeest..,, lentefeest. 11.30 Koorzang,
orgal en trompet. 12.00 Nleuw3, 12.15 Ork.
Willy Kok. 13 00 Zondagmiddag-toespraak.
13.15 Ork. Robert Gaden. 14.00 Voor de
Jeugd. 14.30 Lenteprogramma. 16.00 Con
cert voor Diano, vlooi en strijkkwartet
van Chausson. 16.40 Symphoütsoh oikest-
concert. 17.30 Tienduizend zwarte schij
ven. 18.QO Qamelanorkest. 18.15 Zie pro
gramma Hilversum I. 19.00 Nieuws. 19.10
Dansmuziek. 20.00 Zoeklicht. 20.15 Mu-
sette-orkest. 21.00 Roemeens orkest Gre-
gor Serban. 21.45 Avondwijding. 22.00
Nieuws. 22.13 Zie programma Hilversum
- 22.30 De stem van het Rijk.
MAANDAG 10 APRIL
HILVERSUM I. 414.4 m. 7.30 Orkest
Barnabas vo» Geczy. 8.00 De symboliek
van het Paasei. 8.15 Progr.overz. 8.30
Franz Lehèr (event, sportnieuws), 8.45
Godsd.ultz. 9.00 Nieuws. 9.15 Salonorkeet
en trio Hofmeester. 10.00 Hier spreekt
de Jonge levenswil, H.OQ Salonorkest. 11.30
Voorwaarts kameraden en marsmuziek.
12.00 Nieuws. 12.15 De Meesterzangers.
12.43 Ultz. van. het Nederl. verband voor
Sibbekunde. 13.00 De Melodistea. 14.00
viool en plano. 14.30 "Orkestsuïtes van
Grieg en Debussy. 15.00 Siedewledevried-
bom-bom. 15.45 Gevar. middagprogr. 1EA5
Sportuitslagen. 17.00 De geschiedenis van
de vier klokken. 17.30 Wereldschlagers.
1SJ5 Mozart-progr. 19.00 Nieuws. 19.10
Spiegel vera de dag. 19.35 Sport van da
helde Paasdagen, van 21.15 ar Radio-
Centrales. 39.3Ü Spectacle coupé. 21.30
Orkest Gregor Serban. 22.00 Nieuws. 22.15
Scènes plttoresoues van Massenet. 22.30
De lente zit ze la *c hoofd. 23,30 Vlotte
dansplaatjes.
HHjVEHSUM II. 10.00 Bach-Mozart-
con eert. xl.00 Godsd.ulU. 12.00 Nieuws.
12.15 Instrumentaal concert. 13.00 Oude
Paasgebruiken. 13.15 Disco-zang. 14-00
Voor dB Jeugd. 34.30 Theo Udeu Masman
en orkest Juan Tejada. 15.20 Orkest Ger.
van Krevelen. 16.00 Orkestfantasieën en
mapsodieen. 17.00 Pianovoordracht. 17.30
De perikelen van directeur Pa van. 18.15
Amusementsorkest. 19.00 Nieuws. 19.10
Orkest Boyd Bachman en bioscooporgel.
20.00 Paasvuur branden. 20.15 Avonddans.
21.00 Beetüovenconcert. 21.45 Avond
wijding. 22.00 Nieuws. 22.1S Zie progr.
Hilversum I. 22.30 De stem van het Rijk.
DINSDAG U APRIL
HILVERSUM I. 414.4 m. 6.45 'Wlenei
S&ngerfcnaben. 7.00 Nieuws. 7.10 Ocütead-
gymn. 7J5 Gram. 7.40 Sport. 7AO Progr.
overz. 8-00 Nieuws. 8.15 Luchtige anmen-
nang (van 8.45—8.50 voor de hulsvrouw).
9.00 Tempo, tempo! 9.45 Godsd.ultz. 10.15
Zang en plano. 10.45 De Melodlsten, 11.15
Dichters van het fonteintje. 11.3Q De
Melodlsten, 12.00 Almanak. 12.15 Plano-
voordracht. 12.45 Nieuws. 13.00 Land en
volk brengt.... 13.05 Hongaars orkest
Bandi Balogh en kwartet Corduwen^r.
14.00 Ernst TJdet, klankbeeld. 1420 Saloh-
orkest, orgel en zang. 1S.30 Voor de
Tot en niet. 15 Aprlh
Bonnen 15 en 18 voor brood,
beschuit, na ril appelen (15 en 15
toesla# earatö week, 18 en 10
toesla# tweede week), vlees en
tabak (beide keuzebonnen).
Voorts voor melkt beide oude
bonnen 13 en 14 voor melk en
taptemelk, 15 even eens voor melk
en taptemelk, reserve D30 en
en E3Q (kinderen tot 4 jaar)
vijf en één kwart Uier melk;
Bloem; 082 en 083; gort 084
(125 gr.) en reserve D29 (250
gr.); rlist of gort: reserve E29
1250 gr.); gemengd meel; G85
085 (125 gr.) Boter of margarine:
„Boter 15 A" (125 gr. boter).
Voorts oude bonnen voor perso
nen tot 21 Jaar „Boter 12 A en
12 B" elk 125 gr, margarine;
Irak- en braadvet; „Boter 15B"
<300 gr.); Kaas: GS6 (100 gr.
20 plus); voorts op „Boter 10B"
(tevoren ingeleverd) 250 gr. 20
plus kaas: Suiker; 087 (500 gr.)
Jam of stroop; 088 (250 gr.);
vervangingsmiddelen: 089; Rln-
derdrankpoeder; reserve C 31,
D31 en E31; Versnaperingen:
15 (15Ö gr.); Zeep: 080 één
rantsoen eenheidszeep; 081, re
serve C 26. D 28 en Ë26 elk één
rantsoen w&spoeder; reserve E27
één rantsoen toiletzeep
Sinaasappelen: Bon C 28 re
serve (kinderen van 4 tot 14
jaar) vóór of op 12 April in
leveren bij den winkelier ter ver
krijging van 500 gr» slem as-
appelen.
«leken. 18,00 Symphonlscbe gedichten.
16.45 Nieuws. 17.00 „Svensk", Zweeds
progr. 17.30 Theo Udeu Masman. 18.00
Binnenlands gesproken overzicht. 18.05
Omroeporkest. 18.45 Ons socialisme, uw
toekomst, is.55 spiegel van de dag. 39.00
Nleuwa. Van 21.15 af Radio-Centrales,
19.15 Bonte verscheidenheid. 22.00 Nieuws.
22.13 Gram. 22.30 Tango popular!#. 23-00
Het leven, bezien door 'n zonnige bril.
HILVERSUM H, 17.00 Kamermuziek
van Dvorak. 17.30 Soldatenfunk „Nord-
West". 18.30 Musefcte-orkest. 19.00 Nleuwa.
19.15 Voor de Jeugd. 13.20 Richard Strauss
dirigeert eigen werk. 20.13 Duitse taal
cursus. 20,40 Mededelingen. N.A.F. 20.45
Italiaanse opera-fragmenten, 21.45 Avond
val) ding. 22.00 Nieuws. 22.15 Zie pro
gramma Hilversum I. 22.3Q De stem van.
het Rijk.
uuecteur. H, J. Kerkmeester. Uussum:
hoofdredacteur; Hendrik Linde. Amster
dam; ptv hoofdredacteurir a a de
Hb&s van Doraser Haarlem: chef der
redactie; S. van de Velde. Rotterdam
Verantwoordelijk voor de advertentie#
A B hammers Amsterdam KU4
SS-PK. over het water ligt nog eon
nevelsluier, die langzaam over de oppot-
vluk to van het meer wegdolnt.
Pe Sow jets habbeu »tch op eon der
ellnnaen genesteld en helerameren da
vrU drukke scheepvaart, die onze steun
punten van alles voorzien. Een stoot
troep in atorraboten sail hiarsaü een
einde maken,
We schepen ons tn, de zwemvesten
binnen het bereik. Da motoren worden
uiingBzet. Knetterend schieten de boten
uit de gecamoufleerde onderkomen».
De nevel Is nu geheel verdwenen en
spiegelend-blauw ontrolt zich voor onze
ogen het geweldig grote meer.
Zolang we nog niet binnen het bereik
van den vUand zijn, wordt in klel-Unle
gevaren. Met Illuke abelheid stevenen
wij over het meer. welks omzomende
hamen groteske schaduwen In het water
Werpen. Da zwemveste» worden omge-
anoerd, WIJ naderen deu vijand....!
Door vlaggesethen van de commando-
boot wordt hevel gegeven uit te zwer
men. Geen. ogenblik te vroeg.,..I Reeds
warden de eerste schoten van het eiland
gelost. Zo diep mogelijk gebukt In ae
boten beantwoorden wij het vuur, dat
te hoog ligt.
Op tóp-snelheid da boeg boven
water klieven de boten het meer,
schuim vlokt sn warrelt als sneeuw
langs de zon-beschenen, door spanning
gegroefde gezlchtan der stormpionlera.
Do kogels beginnen onbehaaglijk dicht
om ons heen te zoemen. Onze MG's be
ginnen nu ook met korta vuurstoten
het vijandelijk gebied at te strooien en
nopen den vijand tot voorzichtigheid.
Nu zijn we tn het ondiepe water bU
het eiland aangekomen; de motoren
worden afgezet, knarsend schuurt de
kiel over het kiezel. De bemanning
springt uit de boten eh ploetert naar
de oaver.
..Volle dekking!" Onze MG's werken
zich naar voren. Venijnig sproeien zij
gloeiend lood! Hier en daar knalt een
geweerschot! De handgranaten worden
scherp gemaakt
ïn snel tempo hebben w!J het eiland
afgekamd en de bolsjewieken ingesloten.
Steeds veranderen onze machinegeweren
▼an stelling, doen den vijand zoveel
mogelijk afbreuk.
Van dekking tot dekking, kruipend
aoor het van de ochtendnevel nog nat-
bedauwde struikgewas, komen wij ai
öowjets steeds dichter op de huid.
Intussen heeft öe bemanning van één
onzer stormbalen het andere punt van
het eiland bereikt en acht onbewaakte
vijandelijke boten buitgemaakt.
Daar klinkt het bevel tot stormen.
Handgranaten worden geworpen, gewe
ren knallen.1
Het volgende ogenblik springen w!J op
en met een doordringend geschreeuw
voltooiden wij het voorbereidend werk
van onze MG's en handgranaten,. Een
kort handgemeen en de Sawjets geven
etch over. Het eiland Is gezuiverd!
83-oorlogsverslaggever
dan C. Bcholtz.
s h&t niet geweldig, zulke vryrde-
ringen in zo korte tydf vraagt
Mannus Flipse, als we hem ont
moeten na afloop van het concert,
dat hij tezamen met Nettu de Jong
voor enige Rotterdamse -verenigiyi*
gen heeft gegeven. Bij doelt daarbij
■Mlet op zijn eigen s-pelen, noch op
dat van hen beiden als pianisten-
duo; hij bedoelt speciaal de vorde
ringen van Netty de Jong, die pas
sinds vijftien maanden lessen van
hem krijgt en nu een vast duo met
hem vormt.
Ds ,parvngicoede" onder onze pia
nistendie ae laatste -jaren opmer
kelijk opleefde, schijnt weer wat ge
luwd to zijn. Dat is een begrijpelijk
gevolg van c£e fto off conjunctuur in
het concert- en andei-ïcijsioezen en
van het beperkte repertoire, al "kan
hierin nog heel wat gegrasduind
1 oorden en veel onbekend werk naar
voren worden gehaald, dat oorspron
kelijk voor snilk een combinatie ge
schreven werd, om van de talloze
bewerkingennog maar te zwijgen.
}rEToe kwamen jullie zo tot deze
combinatietu.
„Och, dat is eigenlijk vanzelf ge
gaan. De bestaande combinaties
vlotten niet al te bestook al om
dat wij, beroepspianisten, het zeer
druk hebben met lessen en begelei
den en. voor een gedegett duo-studie
>*ou je je eigenlijk een tijdlang met
elkaar moeten ojwïwifen. Afgezien
van het feitdat mijn vrouw daar in
dit geval misschien beswaar tegen
sou kunnen hebben, is het haast een
practï-scfee onmogelijkheid, je ge
heel in de studeerkamer terug te
trekken. Toch ga ik dat eens pro
beren; niet met Netty de Jong, maar
De zaak
door
Btcarda Hvch
Tekeningen en
tekst van
WIM MEULDIJR
Front van het lSdc-ee*nose orgel «it
de Grote of St.-Laurenskerk te Rot
terdam; met s'jn 72 stemmen, 4715
pijpen en drie 32-vcets registers
PrestantSubbas en Baz-'inl eens
het, grootste van Nederland, totdat
het in Mei Z'JiO tot slof verkeerde.
f Cliché A.P.)
(Ingezonden mededeungt
OEN BLAAG
TEL 333298
KOriEROAM
TEL 384? v
„Ik geloof, dat htfvoor TT even ge
vaarlijk is als voor mij", zei hij toen
met lichte spet, terwijl hij de grote,
omvangrijke gestalte van den Justïz»
rat opnam. „Beraborger zou mij
eigenlijk heel best bevallen, als hij
niet zo'n laag karakter had."
De Justizrat draaide zich om,
steunde met zijn, arm op het schot,
dat de beklaagdenbank omgaf en zei:
„Maakt mij nu niet aan het lachen,
dwa2e Italiaan! Wij hebben alle
reden om een voorbeeld te nemen aan
zijn gierenmanierenl"
„Hij heeft werkelijk wel lets van
een roofvogel", zei Deruga, „een fijne
kop, zo zou ik er willen uitzien. Lijk
ik niet op hem?"
„Gedraagt zich liever zoals hij",
zei de Justizrat, „en houdt Uw ge
dachten bij elkaar! Man, Uw zaak is
lang niet zo veilig, als U gelooft.
Beraburger houdt zeker materiaal in
reserve, waarmede hij ons wil over
rompelen, neemt u zich dus in acht!"
„Och, ja" zei Deruga, een weinig
ongeduldig, „U behoudt in elk geval
Uw hoofd en om het mijne behoeft
U zich niet bezorgder te maken, dan
Ik zelf."
Nu gingen de deuren aan het einde
van de zaal open en de president van
het Hof. Oberlandesgerichtsrat dr.
Zeunemann, trad binnen, gevolgd
door de beide raadsheren en den
officier van Justitie. Onder het snelle
lopen waalde de toga van den presi
dent op, waardoor zijn stramme, im
ponerende gestalte zichtbaar werd.
Hij groette met een gebaar, dat neer.
buigend noch vertrouwelijk was en
eert, mengeling van eerbied en ver
trouwen inboezemde Zijn persoon
lijkheid vulde de angstig plechtige
zaal met een zekere opgewektheid,
(Cliché AJ>.)
Nu, Sneeuwvlok heeft genoeg 883. Maar hoe onze held ook na
gezien. ,3onkie. de apenkoning, wil denkt, hij weet dit keer geen op-
dus vanavond, als de zon ondergaat, lossing. Terneergeslagen bereikt bij
met kapitein Vetbobbel vechten" .De Zwaluw" en gaat weer met
denkt hij, terwijl hU terugloopt in Kwef aan boord. „Voordat» de zon
de richting van de baai. ,Hn als ondergaat", zegt hij tot z'n hond,
Bonkïe het wint is het schip „De .moeten we iets verzonnen hebben.
Zwaluw" voor hem. En hij wint het anders wordt het schip door de
natuurlijk, want die aap is wel vijf apen ingenomen en de bemanning
maal zo sterk als de kapitein. Ik met Plet Punthoofd en Pen Kwen
moet een list verzinnen, anders gaat erbij tn zee geworpen!" „Woef", zegt
het mis". En. peinzend stapt hij Kwef en hij rent naar de verschan-
v°ort. sing. „Wief waf", „Hé", zeg- Sneeuw
vlok, „Je hebt gelijk. Daar komt
iemand hierheen geroeid!"
het lelden van de installatie der ge
zworenen. Dat ging vlot en zonder
haperen, ledereen voelde zich door
een weldadige macht op zijn plaats
geschoven,
,MUne heren gezworenen", zo be
gon hij, „het betreft hier een tame
lijk gecompliceerde zaak, waarvan Ik
U in het kort de voorgeschiedenis zal
mededelen. Op de tweede October
overleed hiér in München mevrouw
Mingo Swiefcer, de gescheiden me
vrouw Deruga; zoals men aannam
tengevolge van kanker.
Nadat zij van Deruga gescheiden
was, nu 17 jaar geleden,- had zij haar
meisjesnaam weer aangenomen. In
haar testament, iat begin November
doordat men het gevoel kreeg dat geopend werd, had zy' haar geschei-
hier niets gebeuren kon, wat niet den echtgenoot, dr D-jruga, benoemd
geheel in orde was.
Nadut hii plaats genomen had,
wreef hU rfja fraaie, brede, witte
handen licht over elkaar en begon
vervolgens met zijn bezigheden, door
tot enigen erfgenaam van haar ver
mogen, dat ongeveer 400.000 Mark
bedroeg, dit met voorbijgaan van
haar bloedverwanten, waarvan de
landgoedbezitster, barones Trusch-
kowitz, de naaste was. Door de be
moeiingen van barones Truschko-
witz en naar aanleiding van zekere,
voldoende verdenkingen, die U be
kend zijn, gaf de rechtbank last tot
het opgraven van bet lijk. Er werd
geconstateerd, dat mevrouw S wie ter
niet stierf tengevolge van haar ziekte,
maar door een vreselijk vergif, curare.
Toen dr. Deruga, die sinds zeven
tien jaar in Praag woont/ het gerucht
ter ore kwam, dat een in ontloop
zijnde verdenking tegen hem bestond,
reisde hij hierheen om te vernemen,
wie hem belasterden. zbaLs. hij dit
noemde en tegen deze personen een
aanklacht in te dienen. Er werd hem
medegedeeld, dat het gerecht reeds
besloten had hem in staat van be-
srlvridigini L-c stellen wegens moord,
en dat hij sin aankocht zou moeten
uitstellen tot 't einde van. de proce
dure.
Wurai vervoigo
met Barman Krebbers, al wordt dit
dan een combinatie viool-piano.
Maar nu myn combinatie met
Netty de Jong, die niet eens stad
genote van is, want zij woont in
Huis ter Beide, bij Utrecht. Zij is
sinds Januart 2943 leerlinge van de
Nieuwe Muziekschool in Utrecht en
daar geef ik les. By de studie bleek,
dat toy elkaar artistiek sroed -ver-
staan; in korte tijd is zij tot grote
resultaten gekomen, niet alleen door
talent, maar aak door haar valko-
rrien muzikale overgave, en trouw,
door haar begrip. Zo moet het: ik
reisde destijds Alfred Oortot, die
mijn leermeester was, achterrbp;
waar hij maar concerten gaf %oas ik
er bij, uil bewondering voor zijn
muzikaal kunnen. Zo leerde ik het
■meeste nan. Jiem. Meestal tonen leer
lingen sen zekere ternghMUtenheid,
zijn ze ook teveel van hun eigen
capaciteiten overtuigd en willen
ze niet voldoende leren, waardoor
zulke resultaten als nu uitblijven.
Enthousiasme, heilig vuur, overgave
ontbreken te vaak! Aan de and-ere
kant moet de leermeester ook toer-
fceZjjfc naar de hoogste resultaten bij
ejjn leerlingen streven geen toe-
komstige concurrentie van hen vre
zen! waaraan ook wel eens wat
mankeert Schaf er zei: „Om de
moeilijkheden van je leerlingen te
begrijpen, moet je in hun huid krui
penDat doen er hier te weinig,
maar daarvoor moet je dan ook
eigenlijk maar énkele leerlingen heb-
ben."
„Foï enthousiasme, vol heilig
vuur", vertelt Mas-inus Flipse ver
der; hij berijdt hier blijkbaar z'n
stokpaardje en het potlood van den
interviewer vliedt ouer het papier
om hem bij te kunnen honden.
„Vooral mij geeft deze samenwer
king grote voldoening", mengt Netty
de Jong sich in het gesprek, „ook al
omdat een debuut in het openbaar
op deze wijze aanzienlijk vergemak
kelijkt wordt. Bet geeft een beyin-
neling een grote steun, de leiding
van haar mentor ook bij haar open
baar optreden achter zich te we
ten."
„Was het concert in Boymansin
Januari, het eerste openbare optre
den van jullie duo f"
rtJa'.', antwoordt Flipse. „Zn Juli,
bij da einduitvoering van de Utrecht
se School, hebben we samen duo's
gespeeld en wel met zoveel succes,
dat ice beslotenmeer voor twee
plano's te sjieien. Tn Baj/mans gaven
toe dus in Januari on: eerste open
bare concert; enkele weken geleden
volgde een concert in Amsterdam,
aat ook een buitengewoon goede
pers had en nu gaan we, hier zotcel
als in Amsterdam, herhalingen ge
venzoals je weet spelen xoe op de
middag van Eerste Faasdag in Rot
terdam. in de Beurs. Voorts willen
we nog dit seizoen in alle mogelijke
andere plaatsen concerten geven en
bovendien speten wïj met verschil
lende orkesten het dMbbeïeoneert
van Mozart.
Wij heb en voor ons duo «let teveel
„reclame" gemaakt; xoij wilden deze
combinatie aan. de natuurlijke reac
tie van het publiek toetsen en daar
bij niet forceren. Over de resttttaten
zijn we tevreden; tce zijn bfj het pu-
bliekuitermate gunstig ontvangen en
we hebben een goede pers gekregen.
Je begrijpt wel, hoe prettig xoe hei
vinden, nn blijkt, dal onze plannen
in vervulling kunnen gaan."
Met hen verheugt de interviewer
zich daarover, want zonder beden
king mogen we deze combinatie van
de beide jonge, begaafde pianisten 'n
gelukkige noemen Of zij nu eens
eett fjioudbarg" aal blijken t
□Kroniek van de J
Vólks-tuin I
Aardappelen poten
Eoveel monolUk profilb van da grond
t# treKkeiTla niet nlleen «en kwestlé
van da Juist» 81'ondnoovt en raeststof-
ron, ook wanneer op dlfc punt aan alia
voorwaarde» Is voldaan, zLln. er non
ettelljKo belangrijk» punten, dlo da
volksttilnder niet over bet hoofd mag
sden, wanneer hl] zijn doel wil be
reik en.
Een van do belangrijkste la «eksr
bat In acht nemen van da juiste af
stand, bil '/.aaien en poten. To ruim
mten doet grond renteloos liggen.
Dit komt echter lang niet zoveel voor,
als ta dicht opaenzetten, waarbij het
echter de zuinigheid la die dB wijs
heid bedriegt.
Ais er een gewas is, waarbij we dit
vooral niet moge» vergeten, dan is het
de aardappel. Eerst wanneer het loof
boven de grond zich beiioorlltte kan,
ontplooien, kunnen we dndar d»
grond een behoorlijk» ontwikkeling
van knollen verwachten. Aardappelen
Worden op rijen gepoot en wel met
een halve meter afstand tussen de
rijea. op de rij hangt de afstand af
van de grootte mn de aardappel, dl»
ais poter dient, Middelgrote poters
yan minder dati 35 cm. in, de rij.
Liever nog 40 cm.
neemt da aardappel met vrllwsl iedere
grond genoegen, behoudens dan, dat
de aanwezigheid van kalk ln de grondl
en ook van sintel en as niet ge
wenst la. Wie eerst thans in het bezit
la gekomen van grond, moet niet door
het gebruik van gier, beer of vers»
mest trachten die bodem te verbete
reu. Mesten van de grond geschiedt
bij aardappelen namelijk bU voorkeur
ln het najaar.
Extra-grote pootaardappelen worden
wel overlangs door midden gesneden,
waarbij het topeind» niet onmiddel
lijk. geheel doorgesneden wordt, doch
het verband bewaart tot de knollen.
In de grond gaan. In die tussentijd
worden de poters op een droge plaats
bewaard. De pootdlepte ongeveer
812 era.
Wanneer de tuingrond, aan de voch
tig» kant la. maken we de grond, kunst
matig ieta gunstiger door de aard
appels aan ta aarde». In de eerst» tijd
zorgen we aan de spruiten heen „aan
te aarden", hetgeen zo wel met da
hand als met een driehoekige schof
fel of „hak" kan gebeuren, die met
de platte kant naar boven tussen de
rijen wordt doorgehaald.
in de tijd. dat nog nachtvorsten
worden verwacht. Is het verstandig de
spruiten hiertegen te beschermen, het-
kij door deze met bakjes e.d. af t»
dekken, hetzij wat nog wel zo een
voudig ls nog eens extra aan
aarden. Afgezien van de voordelen, di»
dit aanaarden t.a.v. vomachade gaait,
voorkomt het ln het bijeonder op
vochtige gronden vaak, dat de aard
appelen aan. ziekte ten prooi vallen.
Het is goed te zorgen, dat vooral In
het begin goed geschoffeld wordt. Dlfc
voorkomt Ln de zomer zeer veel werk.
(IngéeouUen nvedwirtlng^;
Ze keeten wéér... de tenloe,
*'9' hel Hosril,
tk Hwi Chsieladf m ^iKwrlatriS^
DE TRACTAT1E VAN
DEZQNOagibHET
KOPJE KOF-flE.WIE.PjF
EN W1NC KRUIEN IEDER £EN KOPje
MET VÉÉL MELKEN 5UIKEP.VADER
DRINKT KUN KOFFIE HÉÉL STERK Vn
MOEDERCiEWODN": ALLE VIER' -
ZITTEN ZE LEKKER TE «NIETF
"HMHM..,:2EqqENWIEP
EN WlNq .^LEKKER HÈ?'
.N VADER EN MOED!
^JA.DlEkDfFlEaGNIS^Wm
BESTEED B'JSJMCN OEWiT i"
Voor de kinderen
Spreekwoordenwedstrïjd
Beste nichtjes en neefjes,
De oplossing van het ladderraadsel,
dat Eulb SchuUer uit Schiedam ons
gestuurd had. vonden heel wat Jon
gens en meisjes moeilijk. Toch Waren
er ook deze week veel goede oplossin
gen. De stad ln Noord-Holland was
natuurlijk Hilversum. Op da sporten
van de ladder moesten, de volgende
woorden worden Ingevuld: Johan,
Spion, Delft. Havik. Vlerk. BaMjs, As
sen. Gruis, Zomer. Er waren een. paar
nichtjes en neefjes, die voor gruis een
ander woord Ingevuld hadden, ook
hun oplossingen heb ik goed gerekend.
Er zijn deze keer elf boeken gewon
nen en de gelukkigen zijn: 1. Cornells
Guijt. Mr, C. FocKstroat 23, Katwijk
2ee; 2. All Slpman, dr. Schaepmah-
straat 37. Velp (Gld.): 3. H. S- Coupe
rus, t Laag 21, Bolsward: 4. MIchlel
Alberts. Von Kolienstr. Oost 138, Hoo-
gezand (Gr.); 5. G; v, d. Haar, Hille-
dljk 237 a. Botterdam: 6. Maria van
Best, Hoogstraat 154, Schiedam; 7.
Adrlanus van Dijk. Smitwtraat 20,
Gouderak; 3. Marietje Iske. Adm_ de
Ruyterweg 334 HI, Amsterdam W.l;
S, Jacob Eisingo, le Spoorstraat 29,
Treebeek10. H. J. Tamboer, Markt
101. Zutphetr. 11. Petronella WUlem-
sen. Scherpenhofrschewec 9, Rheden
(Geld.).
En nu ons nieuwe raadsel, waarop
jullie -allemaal je krachten maar eens
moet proberen. Makkelijk is het niet.
Hieronder staan acht „valse" spreek
woorden:
1. Beter hard geblazen, dan een leg»
dop.
2. De pot verwijt de ketel, dat de
wespen knagen.
S. Ais poesjes muizen komt zonne
schijn.
4. Om der wille van de smeer dansen
de muizen..
5. Hage bomen hebben ook oren.
Wie wind zaait krijgt bet deksel op
de neus.
7. Als het kalf verdronken Is, volgen
er meer.
8. Een goed begin Is de beste kok.
Zij zijn gevormd uit de helft van
een echt spreekwoord en üe helft van.
een ander. De opgave voor jullie is nu
voor leder vals spreekwoord, üe twee
echte, waaruit het gevormd Is. in de
plaats te geven.
Schrijf de oplossingen zo op:
1. Beter hard geblazen dan een lege
dop.
la. Beter hard geblazen, dan de mond
gebrand.
1b. Beter een üalf el dan een lege dop.
enz.
Natuurlijk wens ut jullie allen pret
tige Paasdagen en een heeriijkePaas-
vacantie. Volgende week komen we
weer eens met een paar raadsf Is. die
Ik van onze raadselvriencftes zelf toe
gestuurd heb gekregen. De oplossin
gen moeten jullie weer zenden aan
Oom Jan, pa. Redactie „Het Volk".
Hekelveld 15 te Amsterdam-C. Niet je
eigen adres vergeten hoor! Deze week
loof Ik. omdat bet Pasen is. vijftien,
mooie spelen uit. Met hartelijke groe
ten van OOM JAN.
Voor de vrouw
De eerste groene groenten
Zoals de sneeuwklokjes en crocus-
sen In da tuin het voorjaar inluiden,
zo zijn de spinazie en de raapstelen
de eerste voorjaarsboden van den
'groaatenbaet. Beide groenten zijn rijk
aan beschermende stoCfen en aan
kalk- en ijzerzouten. Het verdient dus
alleszins aanbeveling, ze to gebruiken.
De eerste spinazie en raapstelen zijn
echter duur, gebruik ze daarom rauw
ln een stamppot. Zo hebt ge weinig
nodig en profiteert ge er het meeste
van. Of kook ze met gortraout, dan
wordt hec overtollige groentenat op
geslorpt, door bet bindmiddel, zodat
geen waardevolle stoffen verloren
gaan en. ge een grote portie krijgt, die
goed uitdeelt.
Raapstelen of spinazie met
gort mout. 1 kg, groente, 2 kop
jes vlugkokende goremout. Iets zout.
De groente nakijken; van de raapste
len de worteltjes verwijderen. De spi-
nazlezaadjes uitzoeken. De groente
zorgvuldig ln ruim water enige malen
wassen en zo nodig zeer fijn snijden.
De groente op een vergiet uit laten
druipen, opzetten met aanhangend
water en vlug aan de kook brengen.
Wanneer de groente geslonken ts. dr
gottmout er bovenop leggen, iets zout
toevoegen en neg tien tot twintig
minuten zachtjes laten koken. Jonge
pinazie is met vlugkokende gortmoüt
n tien minuten gaar. De groente even
doorroeren en opdienen.
Wat garandeert
het $ucces
van een recept
De zuiverheid tan de tn*
grediëmen garandeert hei
lukken van een recept Zui
vere ingrediënten bevinden
zich in ieder pak. d3t den
naam W. A, Schollen draagt.
Daarom is er zooveel voor*
keur voor \V. A. Schohen's
Bctarorna.Albumora,Trans-
paranra, sago, verpakt aard
appelmeel, etc.
W. A. SCnOI.TEX,
A OTdappeim telja briekon
HOOGSTRAAT 23
TEL. tew
Dok- en werfmaatschappij
Wdton-Fijenoord
Arbeiders werfcverruitning
AMSTERDAM, 8 April. De cen
trale persdienst ran het Nederlandse
Arbeidsfront schrijft ons; In verband
met de gewijzigde treinenloop zijn de
werkzaamheden cp de objecten van
de cultuur.teehnische dienst en de
werkverruiming waarheen, de arbei
ders per trein worden vervoerd, van
9 tot en met 11 April 1944 stilgelegd.
Op de overige objecten zal alleen op
Tweede Paasdag niet worden ge
werkt.
In het verslagjaar der Dok- en
Werf-maatschappij Wiaton-Pijehoorf
N.V. over 1943 wordt o.m. meóege.
dseld. dat de liquidatie der voorma
lige dochiermaatechauPiier.. de N.V.
Wilton's Machinefabriek en Scheeps
werf en de Maatschappij voor..
Scheeps- en Werktuigbouw (Pijen-
oord" N.V. in 1943 werd voltooid.
Evenals in 1942 waren in het. afffév
lopen boekjaar de voornaamste af ie-
lingea van het bedrijf voldoende vaa
werk voorzien.
(De wegens molestschade toekomen
de vergoeding is nog bil de bevoegde
lichamen ta behandeling; de afdoe
ning der. ingediende schaderekenin
gen geschiedt in een langzaam tempo.
Met een in de vereffening der te-
trokken posten eventueel schuile&ü
financieel risico, voorzover thans
overzien, is bii de samenstelling dst
reserve voor dubieuze debiteuren en
bijzondere risico's rekening gehoü-
den. In het verslagjaar zijn ultbrei-
dingen en vernieuwingen gereed^ge
komen tot een bedrag van f 344.361.—
Per balansdatum bedragen de neg;
onderhanden gebleven werken van (üe
aard f377.274.—. In het bedrag dar
ten laste der vennootschap nog öl
omloop zijnde amortisatiebiljetten
kwam ta 1943 geen wijziging; het to
taal dezer uitstaande biljetten be*-.-
draagt per .balansdatum f 1.8112GQ.—.
Het bruto-overschot over 1943 be
draagt. na aftrek van reeds betaalde
en na reservering van nog te betalen,
belastingen f2.054.589.— Ij*
f2.424.035.waarvan te bestem
men voor; afschrijvingen f844365.—
(f822.359.—). bijschrijving bij de re
serve voor dubieuze debiteuren en
bijz. risico's f 635.111.(f 964256--)»
zodat ter verdeling overblijft
f 575.112 (f 705.840.—)als volgt te
besteden; dividend op preferente aan
delen 5 pet. (onv.) f52200.—, divi
dend op gewone aandelen en nr'ori-
teitsaan-delen 4 pet. (5pct.) f 522.312-*.
De balans per 31 December 4^
vermeldt als activa: kas en kassiers
12.985.245 <v. j. f4.274.809,—). SChat-
Kistprcmessen f 1.971.505.—* deel-
neming ta andere onderneming®*1 -■
11.606.144.-* (f 1.606.144.—effec fiO
11.584.194.— (f 10.814.445.—debiteu
ren en mBgaziinvoorraad f 10.340.057.—
(r 9259.721,—nog te ontvangen en.
vooruitbetaalde posten f333.674.—
(f 311.666.—)werken onderhanden
voor rekening van derden f46.651.822
(f 38.082.191.—terreinen, havens,
kaaimuren, beschoeiingen, glooiingen,
scelgers en bruggen, gebouwen, pan
den. bouw dek en hellingen, dxcos-
dokken. werktuigen, electrische in
stallaties en gereedschappen, vaartui
gen en automobielen, meubdair en
kantoorma chines f7.504.088-—
(f8.004.092.octrooien en licen-te
ties f 1.— (fl.—werken onderhaal
den voor eigen rekening f377274-—
(f325.605,—). Als passiva: Kaphas!;
f 14.116.863.— (onv.), reserve??
f 1,747.780.— (onv.). reserve voor Q«-;
bieuze debiteuren en bijzondere «risi-
cos f 2.050.000. (f 1.450.000.—)454
pet. hypothecaire obligatielening,:;
f 1.798000.— (f 1.897.000.—onopge-
vraagde aflosbaar gestelde obligauen
en amortisatiebiljetten f30.130.—
(f32.405.—). coupons der obligaten
f5.458.— (f 5,727.—ontvangen ter
mijnen op werken onderhanden, ere-
di leuren en nog te betalen posten^
f 52.915 414,— (f 42.815.819.—onop" te
gevraagd dividend f 14-1.415.-—
(f 100.395.—dividend
(onv.)dividend gewone aandelen en
prioriteiteaandelen. t 522.912.—*
«653.640.—). >-•
