M'
Langs «le latlfler «Ier jaren omhoog
Kermis van vroeger een eigentijds beleven
29
KERMIS in Schiedam in vroeger
dagen. Weet je nog, al die
kramen en tenten in de Wa
rande en op de Westerkade, met een
écht circus en echte clowns? Die kermis
was het volksfeest bij uitnemendheid
daarvoor werd een heel jaar lang
gespaard, centje bij centje voor de
kermis! Dan zocht de jongeman een
kermis-meisje, die hem behulpzaam
zou zijn bij het leegschudden van de
spaarpot; dan kreeg de moeder van
het uitverkoren meisje een kermis-koek
en mochten de broertjes en zusjes een
keer in de draaimolen, alles voor reke
ning van de blije kermisvrijer. De hele
huurt kreunde een week lang van de
feesttoeters en Zaterdags was het
vuurwerk in de Officierentuin, waar
de paartjes, zij aan zij gezeten tegen
de helling van de Vlaardingerdijk er
maar niet genoeg van konden krijgen
„hcèèèè" te roepen, wanneer ze ten
minste tijd vonden de vuurpijlen op
hun weg naar boven te volgen.
DIE kermis uit het verleden, te
recht wordt ze door velen met
schamperheid bejegend. Toch
zou het niet juist zijn in haar niet te
erkennen een uiting van de tijd, die
wij thans voorgoed achter ons hebben
gelaten. Bij vergelijkingen betreffende
het culturele leven ener gemeenschap,
zelfs over een periode van vijftig jaren
is het zeker geraden alle voorzichtig
heid in acht te nemen en niet onbe
zonnen te oordelen over wat eenmaal
was, vergeleken bij wat nu is. Nooit
mag worden verzuimd alle uitingen
en vormen, ook van het culturele
leven te plaatsen in het licht van hun
tijd. Het mag een vergissing worden
genoemd te menen, dat onze voor
ouders zoveel stumperiger waren dan
wij. Men bedenke: wat zouden wij
zijn geweest als we hadden geleefd in
hun tijd, die alle spontaneïteit neer
drukte in een strijd om het bestaan,
die tijd noch kracht liet om zichzelf
en de gemeenschap te verheffen.
Wat hadden de mensen weinig af
leiding in het Schiedam van rond de
eeuwwisselingOver vacanties dromen
was een luxe waaraan de grote massa
van de bevolking zich nog niet be
zondigde. Nam de kermis de hoogste
plaats in bij het rangschikken van de
„ontspanning voor allen", er voor en
daarna was er nog wel eens een vleug
te bespeuren van dat uiten van het
verlangen naar vreugde in een wereld,
grijs van zorgen. Dan hoefde er slechts
een pierement in de buurt te komen
zo'n Italiaanse weet-je, met geverfde
Rotterdamse Italiaanse mannen en
vrouwen. Dan lieten de vrouwen de
waskuip in de steek en glunderden
tegen elkaar, net zo lang, ja net zo
lang, tot ze durfden. Dan was het
feest in de buurtjes, dan dansten ze
op hun klompen en in hun baaien
rokken zolang tot de Italianen de
koperen centjes voldoende vonden
beloond.
ET het wijzigen van de sociale
en economische omstandighe
den is er een kentering ge
komen in het volksvermaak, een ken
tering, die voor het grootste deel als
gunstig mag worden beschouwd, maar
die ons tegelijkertijd niet de ogen mag
doen sluiten voor het verloren gaan
van een spontane uitingsvorm, waar
van we nu nog slechts zelden een glimp
kunnen opvangen.
Voordat de Schiedamse kermis in
het begin van deze eeuw in haar oude
vorm van het toneel verdween, gaf zij
nog eenmaal aanleiding tot het door
dringen van de naam van de stad tot
in de verste uithoeken van ons land,
ja zelfs tot in de koloniën werd de
Schiedamse verordening, waarbij het
aan personen van beiderlei kunne was
verboden zich gezamenlijk in het gras
neer te zetten, onderwerp van het
gesprek. Of nu door deze verordening,
die was geïnspireerd door de vrijende
paartjes tijdens het vuurwerk aan de
Vlaardinger dijk, de aardigheid van
de kermis voorgoed af was, zal de
historicus niet kunnen bewijzen, maar
wel staat vast, dat enkele jaren nadien
de kermis is afgeschaft. Als daarna
de kleine spaarpotjes zijn benut voor
het (in bescheiden vorm) opkomende
begrip „vacantie", is de ruil zeker
niet te betreuren.
In het afscheid nemen van de ker
mis zijn wij geneigd een symptoom te
zien van de stille krachten der be
schaving. Op velerlei gebied kwamen
tot dusver niet gekende althans
niet erkende behoeften zich melden.
P. DE BRUIN
't Mag zijn dat de kermis uit vroeger dagen heeft afgedaan, maar dat wil niet zeg
gen dat de bekoring ervan geheel is verdwenen. Nog tal van attracties met hun forum
van klatergoud bewijzen door hun aanwezigheid in de tegenwoordige fcestparken
welk een hunkering er ook nog bij de mens van heden bestaat on zich los temaken
van zijn dagelijkse beslommeringen en zich over te geven aan een wereld van schijn
waarin hijzelf de koning kan spelen zolang de spullebaas tenminste wordt betaald.
Niet alleen in het groot, maar ook in het klein zullen we deze zomer tijdens het
Vacantiefeest de kermis kunnen beleven. De miniatuur-kermis, die de heer Den Uyl
uit Corkum zelf bouwde, zal de toeschouwer een kennisbeeld voor ogen zetten, dat
niet alleen interessant is omdat de werkelijkheid door een ingenieus mechanisme
zo goed mogelijk wordt weergegeven, maar ook omdat men er een bijna ongeschonden
beeld in ziet uit de tijd toen de kermis in oude gedaante nog op het toppunt van
haar roem stond.
