'I
12
niet heeft kunnen bolwerken en zijn
zaken gaat verkopen.
Hij gaat later nog naar Barberton,
maar dit blijkt evenmin rijp voor een
„Bottlestone". Hernieuwde pogingen
in Utrecht hebben een ogenblik succes.
In 1898 worden nog vijf vaten a 54%
besteld. Van de verdere ontwikkeling
is niets meer bekend.
De Boeren-oorlog breekt een jaar
later uit en nog blijven de banden van
Schiedam met Zuid-Afrika spreken.
Jn een levensbeschrijving van Chris-
liaan de Wet, een der grote Boerenge
neraals, lezen wij, hoe hij, in zijn pri
mitief stafhivartier, zat achter een bu
reau, dat gevormd weid door lege Rijn
bende-kisten.
Einde van een „trade"
Dat is dan wel het laatste belang
rijke, dat er te vertellen valt. De je
never-export gaat nog wel door, maar
de Britten concurreren met hun whis
key, zoals ze het eerder hadden gedaan
met hun „gin", die echter ook al
werd zij gebracht onder de naam Hol
land's Gin qua smaak achterbleef.
Meer Engelsen vestigden zich in Zuid-
Een hoekje in Schiedams Stedelijk Museum, dat in beeld brengt wat er voor het
mouten, branden en distilieren vroeger kwam kijken. Op de voorgrond een heet-
waterkit, die door de kuiper zelf gemaakt werd en beslagen met koper. Voor het
meten van de juiste inhoud van de tonnen (fusten zegt men in Schiedam) werd het
houten kuipje gebruikt, dat men rechts daarnaast ziet. Langs de wand hangen de be
slagriek, de peilstok e.a., voorts staan hier roodkoperen drank-kitten, terwijl vooral
de flessen op de plank interessant zijn, omdat er hieronder zijn van het type, waarin
de jenever naar Z. Afrika werd geëxporteerd. Het Schiedamse Museum bevat een
der belangrijkste verzamelingen op het gebied van de gedistilleerd industrie door
de eeuwen, maar de aanwezigheid hiervan is nog vrij onbekend.
'v-
r-.Z v*,r Xj- -Va
1
Afrika en er werd meer whiskey ge
dronken. Bovendien begon de Zuid-
Afrikaanse Regering zelfstandig
als Dominion sinds 1910 de eigen
landbouw te beschermen. Kaapse drui
ven maken Kaapse wijn en Kaapse
wijn maakt Kaapse brandewijn. Hoge
invoerrechten op buitenlandse alco
holica maakten het handhaven van
een markt moeilijk, vooral, toen de
Eerste Wereldoorlog het contact ver
brak.
De tijd tussen '18 en '39 bleef on
zeker. De voorkeurtarieven voor het
Sterling-gebied vastgesteld op de Con
ferentie van Ottawa, maakten vrije
export en opbouw van nieuwe good
will niet gemakkelijker.
Zowel de Fa. de Kuyper als Herman
Jansen hadden vanaf ^1900 onge
regelde zaken met Z. Afrika gedaan.
Met wisselend succes, maar zonder
vaste basis. Al voor de oorlog wilde
Herman Jansen zijn geluk en de Ka
bouter op Z. Afrikaanse bodem zelf
gaan zoeken. Bij verscheidene dis
tilleerderijen, ook bij Herman Jansen,
had zich de productie van whiskey
ontwikkeld. Korte tijd hadden, ten
gevolge van het grote whiskey-tekort
na de oorlog, grote leveranties vanuit
Schiedam naar Zuid-Afrika plaats,
maar reeds twee jaar later werd hier
aan weer een halt toegeroepen door
contingenteringen. Er was maar één
oplossing: een eigen bedrijf in Z.
Afrika, ondanks deviezen-moeilijkhe
den.
Sinds 6 Februari 1.1. is in Wemmers-
hoek bij Kaapstad een Schiedamse
distilleerderij gevestigd. Drie distilla
teurs, waaronder twee meesterknechts
emigreerden.
Men is met de productie gestart
en de eerste producten van Herman
Jansen Schiedam (South Africa) Pro
prietary Limited zijn al 'geschonken,
als dit -nummer verschijnt. En wel in
het centrum van Oud-Culemborg, dat
in Kaapstad ter gelegenheid van de
van Riebeeck-feesten is verrezen. Zo
is Schiedam, dat jaren met Z. Afrika
in lief en leed door het meest eigen
product verbonden bleef, toch niet
helemaal afwezig op de feestviering.
Gelukkig, want had een stad, waar
van Riebeeck schoolging, mmde en
trouwde, achter mogen blijven bij deze
grootscheepse herdenking van pio
niersgeest en emigratie-kunde?
In dit artikel is o.a. gebruik gemaakt van
publicaties van Dr. P. J. Dobbelaar in het Vak-
blad in GedistilleerdWijnDier etc., uitgave van
C. Misset N.V.Doetinchem.
