men geschoren beplantingen, zag men een meer natuurlijke
wijze van beplanten ingang vinden. Een hernieuwd ruimte
gevoel ontwikkelde zich, in zijn uiting wel monumentaal,
doch niet symmetrisch van opzet, waarbij de strakheid,
die de monumentaal-symmetrische parken uit de Barok
kenmerkte, plaats maakte voor golvende lijnen en de
natuurlijke contouren der beplanting.
In deze geest werd in 1826 het nieuwe plan Van de
Plantage door Zocher ontworpen. De Zochers, J. D.
Zocher Sr. en J. D. Zocher Jr., waren in die tijd bekende
bouw- en tuinarchitecten. Zo is de Mozes- en Aaronkerk
te Amsterdam ontworpen door J. D. Zocher Sr. Ook het
Vondelpark te Amsterdam en het park aan de West-
Zeedijk te Rotterdam zijn aangelegd naar ontwerpen van
Zocher.
Helaas is de Plantage, zoals Zocher die ontwierp, in de
loop der jaren niet ongewijzigd gebleven. In 1898 werd
Zocher's ontwerp aangetast door de vijveraanleg met
„rotspartij" en fontein in het middengedeelte van de
Plantage.
In 1899 en 1900 werden in- en uitgangen gewijzigd,
hetgeen mij is gebleken uit aantekeningen van een mijner
voorgangers, de heer J. K. Doininicus. Ook werd de om
geving van de muziektent veranderd, ongetwijfeld om
aan de toenmalige verlangens van het naar eoncerten
luisterende publick tegemoet te komen.
Tenslotte moest uit verkeerstechnische overwegingen
de doorbraak naar het Postkantoor tot stand worden ge
bracht, waardoor de „Kop" van de Plantage van het
overige deel werd afgescheurd.
\ele veranderingen vonden dus plaats in het ontwerp
van de Plantage, doch ook in de beplanting werd veel
gewijzigd.
Tal van de in 1827 geplante bomen zijn in de loop der
jaren gekapt, omdat zij, geheel uitgeleefd, gevaar voor
wandelaars gingen opleveren. Door onvoldoende onder
houd waren vele van de iepenstruiken tot boompjes en
bomen opgegroeid, waardoor de overige beplanting min
of meer werd verstikt. Wel heeft de heer Dominicus, zij het
na veel tegenstand overwonnen te hebben, deze iepen
grotendeels opgeruimd, doch zij hadden toen reeds schade
aan de overige beplanting aangebracht.
In de jaren 1940-1945 kon aan het onderhoud van de
Plantage weinig zorg worden besteed. De oude boombe
planting takelde verder af, waardoor steeds weer bomen
moeten worden gerooid.
Reeds meerdere malen werden plannen ontworpen om
de Plantage onderhanden te nemen en te vernieuwen,
doch het is bij plannen maken gebleven.
Wanneer te gelegener tijd tot verbreding van Lange
Nieuwstraat en Tuinlaan en daaruit voortvloeiend dem
ping van de slootjes die ook uit hygiënisch oogpunt
niet langer getolereerd kunnen worden moet worden
overgegaan, zal aan het ten dele in een nieuw kleed steken
van de Plantage, vooral ook om meerdere technische
redenen, moeilijk meer zijn te ontkomen.
J. J. SCHIPPER
Foto links: Burgemeester P. van Dijk van Mathenesse temidden
van Schiedamse autoriteiten bij de overdracht van fontein en heral
dieke leeuw in de Plantage op 31 Augustus 1898. Rechts: een
beeld dat oudere Schiedammers zich nog zullen herinneren, de
gehelmde politieman op z'n rondgang door het enige stadspark
van die dagen. Op de achtergrond de stallen van het nu verdwenen
Huize Eendragt
