In Kettiel wonen nog molenmakers
158
In het telefoonboek vindt u achter de naam H. v. d. Loo het volgende
molenmaker, taxateur, Schiedamseiveg 52. Zo belandden we in
Kethels landelijke rust en via een smal bruggetje in de even rustige
huiskamer van de man met het unieke beroepWant molenmakers
loopt u beslist niet dagelijks tegen het lijf.
Een stapel turfdikke foto-albums lag al gereed en onder geleide
van onze gastvrije gids zaten we in minder dan geen tijd midden in
molenland. De koffie stond nog te dampen, toen we al leerden dat
Nederland op het ogenblik nog 1200 molens heeft, dat vele daarvan
met overheidssteun in stand worden gehouden en dat onze Kethelse
molenmaker zijn dagtaak vindt in het restaureren en op peil houden
van dit oer-vaderlandse landschapsbezil.
Hoe de heer v. d. Loo molenmaker is geworden? Men kan even
goed vragen, waarom de zoon van de dokter de medische richting
is uitgegaan, maar het staat wel vast dat de familie v, d. Loo
al geslachten lang in allerlei takken van bouwerij verdienstelijk
is geweest. Met het molenbouwcn is een van de voorouders vroeg
in de 19c eeuw begonnen, maar veel wijzer werden wij daarom
trent niet. „Schrijf maar liever over de molens zelf!" kregen wij
op onze vragen te horen.
En dat willen we graag doen. In vogelvlucht dan, want de
enthousiaste expert heeft ons in luttele uren zo ontzaglijk veel
foto's en briefkaarten uit zijn enorme verzameling getoond en
hij heeft daarbij zóveel wetenswaardigs verteld, dat heel het blad
niet voldoende zou zijn om alle stof te bevatten!
Natuurlijk ging onze aandacht in eerste instantie uit naar de
plaats, die molens in het Schicdamse stadsbeeld hebben ingeno
men en zo zaten we al gauw met onze neus op een serie oude
prenten, die bij bejaarde stadgenoten stellig een gevoel van
melancholie zouden verwekken.
Want daar stonden we opeens in het jaar 1900 op de Koemarkt
en langs de Broersvest priemden de fraaie silhouetten van drie
legendarische molens in de lucht: de Washington, de Eendracht
en de Batavier.
Slechts de stompe peperbus op de hoek van Broersvest en
Lange Kerkstraat herinnert vandaag nog aan de machtige male
rijen van weleer. De oude Van der Touw, enkele jaren geleden
aan de Raam overleden, was een halve eeuw terug molenaar in
de Eendracht; hij had ons uit die tijd stellig heel wat interessants
kunnen vertellen.
Wij hebben meer Schiedamse molens gezien in het unieke album
van de heer v. d. Loo. Wij hebben kunnen constateren hoe de
molen „De Ploeg" bij het Hoofd een heel ander aanzicht gaf
aan dit deel van de stad en we hebben de oude Halve Maansbrug
aanschouwd tegen het pittoreske decor van de stenen korenmolen
van Bregman. En boven de houtzagerij van v. d. Eist prijkten
op een dierbaar plaatje de wijde wieken van de „Burgemeester
Knappcrtmolcn", waarvan nu alleen de onderbouw nog zichtbaar is.
Is het wonder, dat de heer v. d. Loo met weemoed spreekt over
Schiedams molenrijkdom in vroeger dagen? Is het wonder, dat
hij een groot deel van zijn liefde voor de gewiekte bouwsels be
steedt aan de zorg voor de laatste drie „Mohikanen".... de
Walvis, de Vrijheid en de Drie Koornbloemen?
„Prachtmolens zijn dat", zegt hij, „en gelukkig in prima staat.
Ik heb in de laatste vijf jaar o.a. een nieuwe kap gezet op de
Walvis en de Vrijheid en ook het verdere reparatiewerk ver
richt. De gangwerken zijn vernieuwd, evenals de maalstenen en
de machinerieën en er wordt regelmatig controle gehouden op
alle onderdelen, die aan slijtage onderhevig zijn. De Noordmolen
valt erbuiten, maar dat wil niet zeggen dat van der Loo niet weet
hoe het met deze molen gesteld is. „Hij ziet er nog uitstekend
uit", is zijn oordeel over de nog in gebruik zijnde romp.
Wist u dat De Vrijheid tot het eind van de laatste oorlog nog
„klusjes" heeft gemaald? Paardcnboncn en duivenbonen voor
de eenheidssoep en kleine hoeveelheden koren.Er waren zoveel
klanten te bedienen, dat de deuren extra versterkt moesten wor
den, ook met het oog op inbraak!
Minder goed is het gelopen met de watermolen van de Nieuw-
landsepolder, bij de onbewaakte overweg. V ant bij wijze van
wraak staken de Duitsers er op 5 October 1944 de brand in....
Repareert en restaureert de heer v. d. Loo uitsluitend? Hij
komt te voorschijn met een album, waarin plaatje voor plaatje het
bouwverhaal wordt verteld van de molen in Schipluiden. Die
molen, De Korpershoek genaamd, brandde in de laatste oorlog
geheel af en men besloot er een andere voor op te bouwen. De
keuze viel daarbij op De Jonge Pieter, een fraaie molen aan de
Leimuidense Drecht, die door de heer v. d. Loo en zijn mannen
stukje bij beetje werd afgebroken en in Schipluiden weer werd
opgebouwd.
„Het was een van mijn grootste karweien", vertelt de molen
maker, „en wc zijn er meer dan zeven maanden mee bezig geweest_
Webegonneninhetvoorjaarvanl950eninNovembervan dat jaar
maalde De Jonge Pieter al het eerste meel op Schipluidense grond!'
We bekeken een van de bouwreportage-foto's wat nauwkeuri
ger, omdat we zagen dat met man en macht gesjouwd werd aan
een enorme molen-as. „Zes meter lang was dat dingetje", lacht
de heer v. d. Loo, „en het woog een ton of drie en een half! En
weet u wat ook leuk was bij dit werk? De gcvelbalk! De zogenaam
de „baard". Die hebben we zelf gemaakt in onze werkplaats, met
beeldhouwwerk en al, het was een prachtig werkstuk, 4| meter
lang en van solide eiken. Nu prijkt die „baard" pal onder de kap,
ga maar kijken in Schipluiden!"
En zo zaten we te luisteren en te kijken bij de man, die van z n
leven een molenlevcn maakte. Hij verklaarde ons het verschi
tussen wipmolens en paltroks, tussen standaardmolens en 8-kante
molens, watermolens en korenmolens.
Hij vertelde ons, dat hij dezer dagen met z'n vakbekwame
personeel naar Vlaardingen zal gaan, om daar de „peperbus
te herbouwen. En hij maakte ons duidelijk, dat er vrijwel geen
molen staat tussen Zierikzee en Sappcmeer, Den Burg en Den
Bosch, waarvan hij geen foto heeft of de geschiedenis niet kent.
Toen we de huiskamer van deze molenmaker en molenminnaar
verlieten, na een laatste blik geworpen te hebben op de Delfts
blauwe bordjes (met molens) en de oud-Hollandse tegeltjes (met
molens), toen zagen we aan de kim het silhouet van Schiedam met
de vier overgebleven molens, die we echter met des temeer zorg
hebben te omringen.
W. O. DUYS.
