149
de schilderachtige binnengrachten de be
tekenis hebben verloren, die ze vroeger
bezaten en de molens geen emplooi meer
bezitten, doch in een ander opzicht hebben
ze aan waarde gewonnen: ze bepalen het
aangezicht van Schiedam. Trek ze van het
geheel af en de rest is karakterloze bana
liteit.
Eertijds werd de silhouet van Schiedam
beheerst niet door zijn kerktorens, maar
door zijn molens. Geen stad ter wereld heeft
er zoveel bezeten of bezit ze nog als Schie
dam in de vorige eeuw. Ze w aren onmisbaar
voor het brandersbedrijf en als om daarvan
getuigenis af te leggen, hebben de bouwers
ervan hun een schone vorm gegeven, die
nergens overtroffen is. Het is alleen te ver
klaren uit een bewonderenswaardige tra
ditie. Ondanks hun massaalheid zijn ze
gracieus door hun slankheid, de kleine
vensteringen doorbreken even in een ge
voelig rhythmc de geslotenheid van de
omhoog strevende romp, de balie omsluit
ze als een sierende kraag, de kap sluit zich
harmonisch aan bij de cirkel van hun
grondvlak, de wieken als een machtig kruis
verkondigen hun potentie. Het is een archi
tectuur van een bijzondere orde, die het
voortschrijden van de techniek heeft uit
geschakeld doch desniettemin onze bewon
dering behoudt. Het spreekt vanzelf, dat
een niet gering aantal ten offer moest vallen
aan de veranderde omstandigheden en het
is misschien maar beter, dat enkele uit het
stadsbeeld verdwenen zijn dan ze gedefor
meerd in stand te houden met een bestem
ming, die allerminst in overeenstemming
is met de grandeur van hun houding en de
betekenis van hun verleden. Dit levert
echter slechts een reden te meer om de
molens, die de debacle van het branders-
bedrijf hebben overleefd, in bescherming te
nemen zowel tegen de tand des tijds, als
tegenover onverschilligheid. Zij behoren
niet alleen tot de merkwaardige en geheel
enige geschiedenis van de jeneverstad, doch
ze zijn ook niet te missen uit het stads
beeld, dat er onherstelbaar door zou worden
geschonden, als het thans aanwezige mini
mum van deze hoogst representatieve ge
bouwen nog zou verminderen.
Men kan over het verleden van Schiedam
oordelen gelijk men wil, men kan het be
treuren, dat het zijn bestaan niet nauwer
verbonden heeft aan de machtige rivier,
waarop het door de natuur w as aangewezen
en er zich over verheugen, dat het nu zo
radicaal zijn bakens heeft verzet, de belang
wekkendheid van Schiedams historie is
onmiskenbaar, omdat zij aspecten vertoont
als geen andere stad, al waren het alleen
maar de tragiek van haar verval en het
verheugende feit van haar wederopbloei.
En hoezeer dit verval, waarvan de diep in
grijpende misère slechts kan worden beseft
door degenen, die het hebben meegeleefd,
zijn w rede stempel op de stad gedrukt heeft,
de Schiedammers van heden mogen er
dankbaar voor zijn, dat het de eigenlijke
schoonheid van de stad niet heeft aange
tast.
A. JURRIAAN ZOETMULDER.
Van 17 7 G af vertelt
het gevelsteentje in
de massale romp van
„De Drie Koorn-
bloemenaan de
Vellevest de voorbij
gangerdat Joh.
Braamkamp op de
10de Mei van dat
jaar de allereerste
steen heeft gelegd.
Onder:Als dichte regenwolken de stad verduisterd hebben en de zon breekt even
doordan staat de molen De Vrijheid'1'' aan de Noordvest als een dreigende wachter.