zestig jaar Eendracht
12
ARBEIDERS ALS AANDEELHOUDERS
Iedere morgen betreden de
aandeelhouders van de N.V.
Drukkerij De Eendracht het
bedrijf in de Westfrankelandse-
straat en gaan aan de slag.
Voor zichzelf uiteraard, daar
zijn ze aandeelhouders voor,
maar ook voor hun collega-aandeelhouders, want
de vaste afnemers van drukkerij De Eendracht
delen eveneens in de winst.
Daarmee is deze oude Schiedamse drukkerij één
van de merkwaardigste bedrijven in Nederland.
De werknemers zijn aandeelhouders, de vaste
klanten ook en dit systeem heeft een bloeiend
bedrijf voortgebracht, waarin ieder met plezier en
enthousiasme en zelfs met een gevoel van trots
werkt.
Het was een groots idee, dat de heer M. C. M. de
Groot in 1897 in praktijk bracht. Eenvoudig gezegd
komt zijn systeem, dat nog steeds uitstekend vol
doet, hierop neer:
Iedere arbeider deelt in de winst naar verhouding
van het loon dat hij verdient. Die winst krijgt hij
niet in geld uitgekeerd, maar in aandelen van
vijftig gulden.
Over die aandelen wordt dividend uitgekeerd,
net als bij iedere n.v. Minstens 6% bedraagt die
rente, en als de zaken goed gaan is het meer.
Het jaar 1955 was een goed jaar. Toen keerde
De Eendracht 13% over het loon uit. Voor de
vaste klanten bestaat een zelfde regeling, en groeit
het aandelenkapitaal te hard in verhouding tot de
behoeften van het bedrijf, dan wordt een deel van
de aandelen met de laagste nummers uitgeloot en
verzilverd. Zo is thans 48% van de aandelen van
drukkerij De Eendracht in handen van de perso
neelsleden, gepensioneerden of hun weduwen en
52% in het bezit van vaste klanten.
Dit systeem is voor 1957 uniek en gedurfd. Voor
1897 was het revolutionair. Toch was de heer
M. C. M. de Groot beslist geen wilde barricade
bestormer, die het negentiende-eeuwse Schiedam
met zijn dromerige grachten en fiere molens op
zijn kop wilde zetten. Integendeel.
,,ln die tijd was het gebaar, het werk van de heer
De Groot een morele daad", zegt de huidige
directeur, de heer J. van Pelt. ,,Het was een ver
rassing voor de gehele zakenwereld en het werd
een succes voor de heer De Groot en voor allen,
die met hem werkten om zijn formule in werkelijk
heid om te zetten. Het was geen wonder, dat het
een succes werd, want voor ,,M. C. M." was ver
trouwen het kardinale punt."
Niet voor M. C. M. de Groot alleen, dat bleek ons
direct tijdens het gesprek met de huidige directeur.
De gedachte van wijlen de heer De Groot werd
overgenomen en net zo toegepast door zijn op
volger, de heer A. van Pelt, die het op zijn beurt
weer doorgaf aan zijn zoon. Deze heeft zijn
directeurschap over de drukkerij niet als een erfenis
aanvaard, maar veel meer als een sociale taak.
Een matglazen raam scheidt de directiekamer
van de drukkerij. Duidelijk hoort men in het ruime
vertrek het krachtige ritme van de machines.
Diffuus valt het daglicht door de glazen wand en
duidelijk markeert het 't portret van de heer De
Groot, dat op het matglas is aangebracht. Zo
staat alle werkers in dit bedrijf nog dagelijks het
beeld voor ogen van deze beweeglijke en energieke
geest. Immers, De Eendracht is weliswaar de
grootste schepping van deze makelaar in ge
distilleerd, maar niét de enige.
Zijn kantoor naast de distilleerderij was hem
te nauw. Hij bruiste over van ideeën en heel
Schiedam werd zijn werkterrein. Zijn menselijkheid
en zijn gezag brachten in de raad de voorzitters
hamer van de toenmalige burgemeester Van Dijk
van Mathenesse tot rust als hij pleitte voor de
progressieve belastingen; voor de kortere rokken
van de vrouw gezonder, want dan kunnen ze
minder stof doen opdwarrelen op straat en voor
vele sociale verbeteringen.
Hij was oprichter en voorzitter van het Volks
huis, bedoeld als cultureel centrum voor de gehele
Schiedamse gemeenschap, die hier ontspanning en
ontwikkeling kon vinden. Toen echter deze ont
spanning ontaardde in spelen om geld, dat zelfs
door een ernstige waarschuwing van de voor
zitter niet meer viel te stuiten, sloot deze het
Volkshuis en gaf het de Gemeente ten geschenke
als Openbare Leeszaal en Bibliotheek. Deze in
stelling kwam eerst op nummer 57 en daarna op
nummer 131 van de Lange Haven, waar zij nu nog
is te vinden.
Ook de Wereldbibliotheek te Amsterdam heeft
veel aan deze grote M. C. M. te danken.
Nooit water in de wijn!
Hoe komt toch een makelaar in gedistilleerd er
bij een drukkerij te beginnen Gingen de zaken dan
niet goed? Het waren niet de zaken van de dis
tilleerderij, die niet goed gingen, het waren de
principes van de meesterknecht van een kleine
(Vervolg op pag. 15)
M. C. M. DE GROOT
