HOE SCHIEDAM REAGEERDE
OP TROELSTRA'S „VERGISSING"
97
De Lange Haven met de
vele Schiedammers ver
trouwde gevel van de Ge
meentelijke Openbare Lees
zaal en Bibliotheek. Van
1902 tot 1917 was dit pand
Het Volkshuis.
Uit de memoires van wijlen onze stadgenoot dr. P. C. VISSER, diplomaat-ontdekkingsreiziger
De eerste werkelijk belangrijke politieke opwinding in Schiedam ontstond
door het optreden van Troelstra in november 1918, toen deze te kennen gaf, v
dat hij het de plicht der regering achtte om af te treden en de macht over te
dragen aan de sociaal-democraten; een wel zeer ondemocratische uiting
voor deze voorvechter der democratie.
Het was de eerste maal in mijn leven, dat ik
plotseling in de politieke maalstroom werd mee
gesleurd. Ik kwam namelijk tot de overtuiging, dat
ten opzichte van de revolutionaire plannen van
Troelstra een tegenactie noodzakelijk was, maar
dan ook een tegenactie, welke van de gehele,
goedgezinde bevolking diende uit te gaan.
Ongewoon bezoek
Toen ik er zeker van was, dat de liberalen en de
protestants-politieke groepen het eens waren,
ging ik een voor mij wel zeer ongewoon bezoek
afleggen, namelijk bij de deken van de Schiedamse
rooms-katholieke geestelijkheid. De pastoor ont
ving mij joviaal en vriendelijk. Ik vroeg hem of de
katholieken bereid waren om inzake het Troelstra-
incident met de overige goedgezinde burgerij van
welke politieke richting of godsdienst ook samen
te werken. Blijkbaar was die mogelijkheid reeds
door de katholieken onder ogen gezien, want het
antwoord luidde zonder enige reserve gunstig.
De pastoor nodigde mij uit om op een grote bij
eenkomst van de R.K. Staatspartij onze plannen
nader uiteen te zetten, een uitnodiging, die ik
zonder aarzelen aanvaardde.
Zo stond ik dan op een avond voor een zaal, die
tot de laatste plaats gevuld was met mensen, die
onder gewone omstandigheden wellicht mijn
politieke tegenstanders waren, doch die ik thans
tot een gemeenschappelijk optreden trachtte aan
te sporen. De vergadering' verliep naar wens en
stemde in met het voorstel om te geraken tot
oprichting van een burgerwacht. Op verzoek van
de burgemeester nam ik zitting in een commissie,
die zich bezig zou houden met de organisatie.
Onmiddellijk werd de inschrijving opengesteld.
Uit alle politieke partijen, behalve de sociaal
democraten, en uit alle lagen der maatschappij
meldden zich deelnemers aan. Zo werd de Schie
damse burgerwacht een der eerste in Nederland.
Kort na de oprichting trokken honderden
mannen door de straten van Schiedam. Een indruk
wekkende betoging, waarbij zich geen enkele
wanklank voordeed. De „vergissing" van Troelstra,
was de enige „revolutionaire" poging, die de
socialisten hebben ondernomen. Zij keerden terug
tot het parlementaire beleid van voorheen.
De Schiedamse burgerwacht is tot 1940 in stand
gebleven en heeft in de bewogen mei-dagen van
dat jaar nog actief dienst gedaan. Daarna werd hij
door de Duitsers opgeheven en hij keerde ook na
de oorlog niet meer terug.
