Wat komt er uit de bus?
8Q
Verkiezingsuitslagen zijn de graadmeter bij uitstek
van de publieke opinie op politiek terrein. Daarnaast
echter kunnen zij een beeld geven van de mate, waarin
maatschappelijke positie en staatkundige overtuiging
met elkaar verband houden. Hoe kleiner de politieke
eenheid, des te scherper dit beeld. Is de Nederlandse
kiezer als zodanig een vaag begrip, de Limburgse of
Groningse kiezer is dit reeds minder. De kleinste
eenheid vormen de kiezers van een bepaald stembu
reau. Daarom is een analyse per stembureau bijzonder
geschikt om het sociologisch karakter van de diverse
politieke partijen vast te stellen. Omgekeerd geeft
een verkiezingsuitslag, als men ervan uitgaat dat de
partijen een meer of minder duidelijke sociale struc
tuur hebben, een beeld van de gesteldheid van de wijk,
die bij het stembureau hoort. Om deze twee redenen,
verheldering van inzicht in de structuur van onze par
tijenen verheldering van inzicht in de structuur van de
stad, heb ikdecijfersderSchiedamsestembureaus nage
gaan, waarbij het dankzij de welwillende medewer
king van de gemeentesecretarie mij mogelijk was na te
gaan welke straten onder een bepaald bureau ressor
teerden.
De kaleidoscoop der partijen
Naar algemeen wordt aangenomen hebben onze partijen
voor het merendeel een bepaalde maatschappelijke structuur'
die vaak historisch bepaald is. Zo is de P.v.d.A. een partij van
arbeiders, de V.V.D. van goedgesitueerden, de C.P.N. van de
slecht met aardse goederen bedeelden. De K.V.P. heeft tenge
volge van sterke confessionele binding een zeer gevarieerd
karakter, hetgeen in mindere mate ook van de A.R. en C.H.
geldt, al zijn deze van origine toch wel sterk een partij van de
kleine middenstand (,,de kleine luiden"). Voorts heeft de P.v.d.A.,
o.m. door aansluiting van vele vroegere vrijzinnig-democraten-
in minder sterke mate een klassekarakter dan de V.V.D.de
C.P.N. of de vroegere S.D.A.P. We zullen zien in hoeverre deze
opvatting, die m.i. wel algemeen wordt aanvaard, steun vindt
in de cijfers.
Bij mijn berekeningen zijn A.R. en C.H. als één protestantse
groep beschouwd (P.G.). Behalve in Kethel, waar de C.H.
overweegt, zijn beide partijen ongeveer even sterk. Verder
bleven de S.G.P. en P.G.V. ,die op geen enkel bureau tezamen
meer dan 5% haalden, buiten beschouwing.
Het oude Kethel: sterk confessioneel, Kethel-
Tuindorp: verstedelijkt
Onze wandeling begint in Kethel, dat de volgende percentages
gaf:
P.v.d.A.
K.V.P.
P.G.
V.V.D. C.P.N.
Lokaal 46 (dorp)
15
33
40
7 4
Lokaal 48 (rond R.K. kerk)
4
56
38
1
Lokaal 48 toont ons het streng-gelovige Hollandse polderland,
waaraan liberalisme en socialisme volkomen zijn voorbijgegaan.
De dorpskern rond de Hervormde kerk, vertoont dezelfde
structuur, maar de eerste inbreuken op deze besloten agrarische
samenleving zijn er. Geheel anders reeds is lokaal 47 (tuindorp-
Kethel) waar het beeld volkomen verstedelijkt is, getuige de
percentages:
P.v.d.A.
K.V.P.
P.G.
V.V.D.
C.P.N.
Tuindorp-Kethel
32
23
26
12
2
Nieuwland: spiegel van Schiedam als geheel
We kruisen de spoorweg en komen in Nieuwland. Een zeer
gemengde bevolking, ten dele juist van elders gekomen. Maar
nergens, behoudens in het oosten van de stad sluit de politieke
kleur nauwer aan bij die van de stad Schiedam als geheel, het
geen wijst op het typisch gemengde karakter van de bevolking
van deze wijk. Alleen het K.V.P. percentage ligt veel lager,
hetgeen verklaarbaar is omdat het percentage rooms-katholie-
ken in Schiedam veel hoger ligt dan in het Waterweggebied als
geheel, en de onderlinge migratie zich juist in Nieuwland het
sterkst doet gevoelen. Onderling vertonen de vijf stemlokalen
geen grote verschillen, behalve lokaal 50, waar de nieuwe flat
aan de van Haarenlaan onder valt, hetgeen blijkt uit vele
V.V.D. stemmen. De cijfers zijn:
P.v.d.A.
K.V.P.
P.G.
V.V.D.
C.P.N.
Lokaal 50
36
21
18
16
3
Andere lokalen
43
21
19
9.5
4.5
Nieuwland totaal
42
21
19
11
4
Schiedam 4
39
26
18
9.5
5
