mpetter te vroeg blies!
CöïtaaImrm'rginisl^ömmc.Dct)cljicöam.
Och arme, van de mannen van jonker Frans was
nog geen spoor te bekennen en de verraderstroep
van Van Wittenhorst had zich, zonder enige steun
van buiten, te weer te stellen tegen het overige
krijgsvolk in de stad. Een ongelijke strijd, die gauw
beslecht was, met de volkomen nederlaag van Van
Wittenhorsts bende uiteraard. Aldus ontkwam Schie
dam aan het verschrikkelijk lot van plundering,
moord en brand door de mannen van Van Brederode.
De bevolking schreef deze redding toe aan de wonder
bare bescherming van haar vereerde heilige en de
dankbaarheid daarvoor uitte zich in de opdracht
aan de drukker tot het ter perse leggen van Brugmans
leven van Sint Liduina.
~1~ER perse leggen! Jawel, als wij bij deze woorden
I maar iedere voorstelling aan moderne druk
techniek uitbannen. Eeuwenlang hadden geduldige
monniken hun teksten geschreven op het perkament
en de bladen verlucht met miniaturen in rood, blauw
en goud, kunstwerken die vandaag den dag, acht,
negen, tien eeuwen na hun vervaardiging, nog dezelfde
gloed en glans bezitten, dezelfde hardheid van kleur
en lijn, als in de dagen van hun ontstaan. De ver
menigvuldiging van deze geschriften was echter zeer
tijdrovend en men zocht naar een techniek die hier
uitkomst zou kunnen brengen. Een eerste stap in
deze richting was dat men de tekst in haar geheel
uitsneed in houten blokken ter grootte van een
pagina, deze met inkt insmeerde en dan afdrukte.
Zo ontstonden de zogenaamde blokboeken. Maar ook
dit procédé vergde nog zeer veel tijd en liet trouwens
ook niet het aanbrengen van verbeteringen toe. Pas
toen men had uitgevonden hoe men met losse, ge
goten, letters kon drukken, was het probleem van de
vermenigvuldiging een sprong dichter bij zijn oplos
sing gekomen.
HET boekwaarover wij thans schrijven, stamt uit
deze periode,waarin dus de boekdrukkunst nog
in de wieg lag, reden waarom men de boeken uit dit
tijdsbestek tekenend „wiegedrukken" heeft genoemd.
De exemplaren van dit in Schiedam gedrukte Liduina-
leven zijn uiterst zeldzaam geworden; de Koninklijke
Bibliotheek in Den Haag bezit er een, een ander
exemplaar bevindt zich in het Walrafianum te Keulen
en van een derde exemplaar is de Oud-katholieke
kerk in Schiedam de gelukkige bezitter.
In de afgelopen weken hebben velen gelegenheid
gehad kennis te maken met dit prachtige werkstuk
van de nog jonge boekdrukkunst, dat verlucht is met
fraaie houtsneden, die episoden uit het leven van
Liduina in beeld brengen.
Het ligt geëxposeerd op de tentoonstelling ,,Ach
tijd, waar ben je gebleven" in het Stedelijk Museum.
Wie was, zo vragen wij ons in bewondering af, de
drukker, wie de illustrator? Op de eerste vraag
zullen we het antwoord wel moeten schuldig blijven.
De tekst vermeldt, dat het boek gedrukt is te Schie
dam ,,tot Sint Annen", waaruit we voorzichtig mogen
concluderen, dat het bekende Sint Anna-zuster-
convent een drukkerij heeft geherbergd; maar dit is
alles wat wij ervan kunnen zeggen. Over de ver
vaardiger der houtsneden hebben wij, voorlopig
althans, evenmin stellige zekerheid.
COEN KRAMERS, arch.
frjollanUta
13
Titelblad van het eerste boek, te Schiedam gedrukt: „Het
leven van de maagd Liduina van Schiedam". De Heilige
staat rechts, met crucifix en rozetak. Links Maria, Anna
en het Kind. Geknield ligt de schrijver, pater Brugman.
De engel houdt de twee Schiedamse wapens: de leeuw en de
zandlopers (naar het exemplaar van de Oud-katholieke
gemeente te Schiedam).
