economie en behoefte
boelseerden de nieuwe stnd
17
De realisering van de wijk Nieuwland eerst heeft
het mogelijk gemaakt Schiedam met zijn omgeving
te verenigen. Maar die noodzakelijkheid is eerst ge
boren door het naar elkaar toegroeien van de steden
van het westen, een groei die de Randstad Holland
heeft of zal doen ontstaan.
De schaarste aan grond en mede het feit, dat van
alle kanten gegrepen werd naar de bouwterreinen
van Nieuwland, dat er ruimte moest worden ge
vonden voor gebouwen die voor de gehele stad, zelfs
voor de streek, van belang zijn, deze omstandigheden
hebben hun stempel gedrukt op het na-oorlogse
woningtype. Uit de aard der zaak had men het voor
oorlogse type: een kleine benedenwoning op de
beganegrond en een bovenwoningopde eerste etage en
op de zolderverdieping, niet kunnen en niet willen
handhaven. Zoals overal elders in den lande is ook
in Schiedam de flatwoning na de bevrijding de gang
bare woning geworden. De gestegen en nog steeds
stijgende bouwkosten hebben geleid tot een uniforme
indeling van boven elkaar gelegen woningen. Ook de
moderne bouwtechniek stuurde in die richting. De
skeletbouw in gewapend beton, de standaardisatie
van onderdelen: binten van voorgespannen gewapend
beton, stapelblokken, leidt tot uniformering. Het ge
bruik van betonnen heipalen, in de fabriek vervaar
digd dan wel ter plaatse in de grond gegoten en
vastgestampt, leidt tot hoogbouw, wil dit systeem
uit een economisch oogpunt verantwoord zijn.
Ongetwijfeld heeft het ééngezinshuis zijn voordelen,
maar men vergeet vaak, dat woningen in hoogbouw
deze evenzeer hebben. De voordelen van hoogbouw
komen eerst tot uiting, wanneer men zoveel woningen
boven elkaar stapelt, dat liften noodzakelijk, afvoer-
kokers voor het huisvuil gewenst zijn, dat men het
moeilijk kan doen zonder centrale verwarming.
Hoogbouw leidt, mits goed geplaatst, tot grote af
standen tussen de woongebouwen en daardoor tot
een ruime groenvoorziening. Deze wijze van volks
huisvesting, mits goed toegepast, is uit een oogpunt
van handhaving van landschapsschoon verkieselijker
dan de bekende dichtgeweven deken van ééngezins
huizen die de gaven van de natuur doet uiteenvallen
in partikels van zo kleine afmetingen, dat de natuur
gedenatureerd uit de bewerking te voorschijn treedt.
Drie- en vierhoogbouw is regel in Nieuwland. Tweeër
lei systeem is er toegepast, de portiekbouw en de
galerijwoning. Beide systemen hebben een kans
gekregen; in de aanvang viel de nadruk op de portiek
woning, maar allengs heeft de galerijbouw zijn
achterstand kunnen inhalen, ofschoon dit systeem
waarschijnlijk het kostbaarste is van de twee moge
lijkheden. Maar de voorkeur van de bewoners schijnt
uit te gaan naar het wonen aan een galerij, omdat
dit systeem ongetwijfeld meer privacy biedt dan het
concurrerende type.
Het lijkt vanzelfsprekend, dat elke woning voorzien
is van een douchegelegenheid. En inderdaad, voor
woningwetwoningen en andere van overheidswege
gesubsidieerde huizen is dit verplicht. Maar het is
nog niet zo heel lang geleden, dat deze voorziening
uit de projecten werd geschrapt, als zijnde een over
bodige luxe. Men volstaat er niet mee de woning
van een douchecel te voorzien. De verleiding schijnt
groot te zijn om van deze ruimte een kolenbergplaats
of een rommelhok te maken. De menselijke zwakheid
kennende en er rekening mee houdende dat zindelijk
heid op het lichaam niet voor een ieder een nood
zakelijkheid is, is het gemeentebestuur zo verstandig
geweest de gebruikers van gemeentewoningen de
verplichting op te leggen een geiser te huren van het
gemeentelijk energiebedrijf, voor zover men er zelf
geen bezit natuurlijk.
En thans het tere punt van de verwarming. Graag
had Schiedam, althans velen in Schiedam, elke woning
van verwarming vanuit een ketelhuis voorzien,
omdat zulks toch werkelijk een eis van de tijd is.
Helaas bleek het onmogelijk op dit punt het centrale
gezag over de hele linie te overwinnen. Slechts voor
de woongebouwen die uit meer dan vier woonlagen
bestaan en Schiedam heeft er verschillende ge
bouwd is het gelukt de daarvoor noodzakelijke
toestemming van het hoogste gezag weg te slepen.
En dat niet dan met grote moeite en een overmaat
van welsprekendheid, ja overredingsvermogen. Onge
twijfeld had, als het mogelijk was geweest alle woning
wetwoningen centraal te verwarmen, het plan voor
Nieuwland er anders uit gezien. Grote bouwblokken,
bevattende elk veel woningen, is een conditio sine
qua non voor verwarming van een centraal punt uit,
zullen de kosten daarvoor de draagkracht van de
bewoners niet te boven gaan. Maar zeker is wel dat
het nageslacht ons niet dankbaar zal zijn voor wonin
gen die ten minste vijftig jaar dienst moeten doen en
op het punt van de verwarming bij het ontwerpen
al verouderd waren. Het is te vrezen, dat we te dien
aanzien veel ten achter zijn bij hetgeen in sommige
Europese landen tot stand gebracht kon worden.
De woningen in Nieuwland zijn gebouwd volgens een
systeem voor prefabricatie, het zgn. Muwi-systeem,
dat zich in de loop van de jaren ontwikkeld heeft,
van welks geschiedenis de wijk Nieuwland een beeld
Voorkeur voor galerijwoningen: meer „privacy".
