DE STER: de leldiame
sfeer van een proeflokaal
REIN H. FLEDDERUS
308
potloodje en een transparant papiertje. Héél stiekem.
Hoewel Rein Fledderus onder de Nederlandse archi
tecten niet tot de grote progressieven behoort, blijkt
hij voor progressiviteit veel goede woorden over te
hebben. Hij noemt Bakema, hij noemt Rietveld.
Over die laatste: 'Een groot architect. Alleen verzet
ik me een beetje tegen de mode, die Rietveld aan
het worden is. Mensen worden rijk en ze gaan dat
demonstreren. Ze schaffen zich een Jaguar aan, ze
kopen een Corneille en een Appel om aan de muur
te hangen en op een zeker moment kopen ze ook
een Rietveld."
Maar, zo vindt Fledderus: juist deze statuszoekers,
mensen die overal veel geld tegen aan willen smijten,
maken het de architect mogelijk om progressief te
zijn. Hij zegt: 'Het is immers zo, dat we zonder
Napoleon III geen boulevards in Parijs zouden hebben,
zonder Louis Quatorze geen Versailles en zonder
Kubitschek geen Brazilia.'
Napoleon, Louis Quatorze, Kubitschek de bouw
werken waarvoor ze opdracht gaven, dienden alleen
maar ter meerdere glorie van zichzelf.
Schiedam geeft Fledderus de opdracht om een sane
ringsplan te maken: dat is geen vorm van status-
zoekerij van de gemeente Schiedam. Integendeel:
men voldoet daarmee aan een noodzaak.
Rein Fledderus voelt die noodzaak ook aan. Ook al
daarom zegt hij: 'Ik vind het een fijne opdracht.
Een moeilijke ook wel.'
Maar Rein Fledderus houdt van moeilijke opdrachten.
Tenminste, die indruk wekt hij.
De schaarse opmerkingen, die Rein H. Fledderus
tóch nog, en tegen zijn voornemen in, over het sane
ringsplan voor Schiedams oude stad heeft losgelaten,
komen kort samengevat hierop neer:
„Het saneringsplan komt misschien een jaar of vijf
te laat. Maar in één opzicht komt het op een juist
moment. De welvaart maakt het namelijk mogelijk,
dat beleggingsmaatschappijen grote bedragen voor
handen hebben. De sanering gaat veel geld kosten.
De uitvoering ervan moet ook zoveel mogelijk ge
spreid verlopen.
Wie in de gesaneerde binnenstad wil gaan wonen (de
tendens vooral onder de jongeren om de buiten
wijken te verlaten en weer in het centrum te gaan
wonen, is duidelijk merkbaar) moet weten, dat het
niet goedkoop wordt. Iemand heeft eens uitgerekend,
dat voor een huis in een gesaneerde wijk, de grond
verwerving op 5000 gulden komt te staan. Daarbij
zou 3000 gulden komen voor het bouwrijp maken
van de grond; samen 8000 gulden. Dat is twee maal
zo veel als voor een huis in een nieuw uitbreidingsplan.
Schiedam moet, als het eenmaal een gesaneerd cen
trum heeft, nooit de illusie gaan koesteren dat het
aan Rotterdam kan gaan trekken. Haar verzorgings
functie blijft beperkt tot 130.000 inwoners maximaal.
Wél moet het zo zijn, dat het historische koopcentrum
van Schiedam (Hoogstraat e.o.) in zijn volle glorie
hersteld wordt. Ook de mensen, die straks in Spaland
en Woudhoek wonen, moeten met 'de stad', 'de stad'
bedoelen en het gezellig vinden om ernaar toe te
gaan."
I
De bezoekers van Café Slijterij „De Ster" ademen
een onmiskenbare sfeer uit. Een onzichtbaar waas,
dat zich langzaam in de grauwe, kille muren en
meubels heeft vastgezogen. Zonder die sfeer zou het
café een vochtige, ongezellig donkere ruimte zijn ge
weest, zonder geur of smaak; in de ware zin des
woords een 'kroeg', waar je per vergissing binnen
gaat en de vlucht naar het bevrijdend buiten weer
afkoopt met de kleinste en goedkoopste consumptie
van de prijslijst. Door de bezoekers werd „De Ster"
het enige oude, in Schiedam overgebleven, proef
lokaal. Een kleine verveloze hulde aan al diegenen,
die hier dertig, veertig jaar hun dorst zijn komen
lessen. Zwijgend aan de tapkast. Elk vervuld van zijn
eigen contemplatieve bezigheden. Niets zeggend,
kijkend in de spiegel, elke dag hun harde gulden be
talend aan het in stand houden van een stukje voor
onze stad zeer typerende historie.
Dagelijks komen ze binnen. Een tiental oude, ver
grijsde mannetjes, die elk op hun eigen krukje hun
eigen drankje komen innemen. Zelden laten zij een
woord vallen. Zij drinken slechts. Met kleine over
tuigde teugjes uit minieme glaasjes. Heel rustig en
heel bedaard, alsof de wereld is opgebouwd uit kleine
stukjes glaswerk, die op hun tijd allemaal geledigd
moeten worden.
