DAM
EN
DULVE
Een beschouwing over de naam van onze stad
254
Een prent uit 1512; de drie Schieën ergens
tussen Schiedam en Delft.
Het moet vreemdelingen, die ons land bezoeken wel
opvallen dat er zoveel plaatsnamen zijn, die op „dam"
eindigen. Dit is gemakkelijk te verklaren want tezamen
met dijken en sloten hebben dammen onze „lage landen
bij de zee" bewoonbaar gemaakt. Ook de naam van de
stad onzer inwoning behoort tot de bovenbedoelde plaat
sen.
•.Schiedam", de naam is in tegenstelling met vele
andere plaatsnamen, zoals Vlaardingen o.a., zo
doorzichtig als de „Klare", die er gedistilleerd wordt.
Ze levert dan ook voor etymologen niet de minste
moeilijkheid op. Aan de dam in de Schie, eertijds
„Scye" geheten, heeft onze stad haar naam te danken
Deze Scye was een riviertje, dat in de Maas uit
mondde. Als Scye of Schie in verband gebracht moet
worden met snel stromen of „schieten" dan moet
het riviertje wel een „Snelle Vliet" geweest zijn.
Onze „Dichter und Bauer" Huibert Cornelisz.
Poot heeft het in zijn „Landleven" ook al over snelle
vlieten en hij laat ze ook nog van steile rotsen af
schieten!
H. Brouwer, de bekende schoolmeester, vertelt ons
in zijn „Geschiedenis van Schiedam" in 1897 bij Odé
uitgegeven, dat er reeds vóór 1063 aan de oever van
die snelle Vliet een kapelletje stond. Er zijn later,
vooral in de glorietijd van de branderijen, heel wat
meer „kapelletjes", maar dan „profane" verrezen.
In de dertiende eeuw werd de Schie verlengd. Aan
deze verlengde Schie, dwars door het aangeslibde
land gegraven, werd een nieuwe kapel gebouwd.
Ook hier stonden, net als bij de oude kapel, kleine
onaanzienlijke woningen. De laatste kapel werd om
verwarring te voorkomen de kapel van „den nieu
wen Schiedam" genoemd.
De naam „Schiedam" is over de gehele wereld
bekend, gelukkig niet uitsluitend om het geestrijke
vocht dat er vandaan komt. Een halve eeuw geleden
kon men in het buitenland reclames zien van een
Rotterdamse Likeurstokerij. Rotterdam, bij Schiedam
stond er onder, want de jenever van Schiedam was
beter bekend dan de likeur van Rotterdam.
„Schiedam" wordt door onze overzeese buren, de
Engelsen, uitgesproken als „Skiedem". Beide letter
grepen hebben dan ongeveer gelijke klemtoon. Dat
de beginletters sk worden komt omdat onze sch
moeilijk voor een Engelsman is uit te spreken. De
klank komt moeilijker uit de keel van een Angel
saks, dan dat het bekende product uit onze distil
leerderijen er in gaat. Vooral onder de Engelse
zeelui staat de Schiedamse jenever bekend als „Skie
dem" maar dan komt de volle klemtoon op de laatste
lettergreep. Wat een klemtoon al niet voor gevolgen
kan hebben. Wanneer men het in zijn conversatie
met een Engelsman heeft over; „Skiedem", „Emster-
dem" en „Rotterdem" meteen speciaal duwtje op de
slotlettergreep dan loopt men de kans voor een
„hardwaring Dutchman" te worden aangezien of
men ontlokt aan zijn toehoorder de uitroep dat
„Holland is dammed all over".
