OOK 'S NACHTS VERLICHT
117
beton bestaat. Die heipalen, ten getale van 2534
stuks, zijn geslagen door heistellingen, drijvend op
12 meter diep water. Nadat zij hun werk hadden
gedaan, zijn die heistellingen door bokken uit de
bouwput gehesen. Toen de zes meter dikke bodem
er was konden de wanden, tunnels, kaden en kraan-
banen worden voltooid: in totaal is het een klomp
van 145.000 kubieke meter beton geworden. Maar
een klomp met een bijzonder rijke articulatie. In
de dokwanden zijn aan de bovenzijde tunnels aange
bracht, via een waterdichte deur bereikbaar vanuit
de enorme pompkamer. In deze rondlopende tunnels
zijn de drinkwaterleiding en de voor de brandbeveili
ging nodige sprinklerleiding aangebracht, alsmede de
ballastleiding, de luchtleiding, nog een brandblus-
leiding, een stoomleiding voor de bediening van het
in reparatie liggende schip en een stoomleiding ter
verwarming van de tunnel zelf, omdat gebleken is,
dat in dergelijke betonnen gangen de winter nog
voortduurt ook al is het voorjaar reeds enkele weken
oud. In een der wanden is bovendien nog een vacuum-
leiding, die gebruikt wordt bij de reiniging der
tankboten.
De dokvloer is 305 meter lang en 49 meter breed,
de diepte bij de ingang 10.75 m en aan de kop 9.75 m.
De dokdeur is een staaltje van vernuftig constructie
werk. Hij is 50 meter lang, vijftien meter hoog en
vijf meter dik, maar hij is hol en weegt in totaal
maar 843 ton. Er zitten allerlei tankruimten in,
waarvan de inhoud met een pomp kan worden
geregeld en dus het te verplaatsen gewicht kan worden
afgestemd. Zoals gezegd heeft men voor het openen
en sluiten maar 12 minuten nodig. Met behulp van
staaldraden en kaapstanders wordt de deur bij
opening in een nis aan de oostwal getrokken. Daar
vlak bij staat de oude Villa van Wilton, die men op
een vooruitspringend punt gehandhaafd heeft om
redenen van prestige en traditie. Maar daarvoor
was het dan ook nodig de oever van de rivier te voor
zien van een steile damwand, die als wij ons niet
vergissen vijftien meter hoog is.
De schepen worden met behulp van staaldraden en
kaapstanders in het dok naar binnen getrokken. Er
zijn er zeven, die elk een trek van 25 ton kunnen
ontwikkelen. Om beschadiging te voorkomen is er
bij de ingang aan weerskanten een wiel met lucht
band; ook verder zijn de dokwanden voorzien van
een beschermend berghout. De kielblokken, waarop
het schip komt te rusten als het water wordt wegge
pompt, worden aangevuld door een reeks verplaats
bare kielblokken en vijftien kimsleden, die op de
juiste plaats kunnen worden gebracht, ook al onttrekt
het water in het dok hen nog aan het oog. Daarvoor
is handbediening voldoende.
De ruimte, waar de pompen staan, ziet er indruk
wekkend uit als een soort elektrische centrale, met
een hoogte van vijftien meter en een lengte van
27 meter. De drie hoofdpompen en de twee hulp-
pompen lozen in een hevelkanaal; bij het stoppen
van de pompen wordt terugvloeiing van het buiten
water onmogelijk door een vacuumonderbreker. Er
zijn in de pompkamer allerlei hulppompen onderge
bracht: ballastpompen voor de vulling van de scheeps-
tanks en het wegzuigen van het hemelwater uit het
dok, een lekwaterpomp voor het drooghouden van
de diepe pompkamer, brandbluspompen, ook voor
de sprinklerinstallatie en een pomp om afvalstoffen
van het in reparatie liggende schip op het buiten
water te lozen.
Want dat schip moet blijven functioneren: het kan
ook stoom krijgen via de leidingen van het dok, even
als elektrische stroom en drinkwater. Een aardig
detail is, dat op afstanden van 50 meter van elkaar
in de dokwanden verzinkt ijzeren kastjes zitten met
schakelapparatuur voor 300 en 220 volt voor las-
aansluitingen en hulpverlichting aan boord, maar
tevens voor de telefoonaansluitingen voor de in
reparatie liggende schepen, zodat men telefonisch
met de vaste wal in verbinding staat.
Een der belangrijkste problemen bij de bouw van een
dok zoals dit is de verlichting. Men moet onder alle
omstandigheden kunnen werken. De lange winter
avonden en de nachtelijke uren moeten bij haast-
karweitjes geen beletsel vormen. Er zitten in de
dokwand dan ook waterdichte armaturen ter ver
lichting van schip en dokbodem. Onder een over-
kraging van de dokwand zitten verder TL-buizen,
die een helder licht werpen op het arbeidsveld. Maar
er is veel meer licht nodig: het wegdek rondom de
dokken en het aangrenzende opslagterrein worden
verlicht met behulp van 20 meter hoge lichtmasten
zodat alles baadt in een zee van licht. Rest ons nog
te vertellen, dat er ten behoeve van onze dokwerkers
en van de bemanning der in het dok staande schepen
nabij het dok nog toiletruimten zijn gebouwd, waarin
ook enkele douches zijn aangebracht. Zo is dan met
dit nieuwe dok van Wilton Fijenoord, dat op 22 juni
officieel door Prins Bernhard in bedrijf werd gesteld,
Schiedam bij de internationale wedstrijd om de gunst
der scheepvaartbedrijven aan de kop gebleven:
slechts enkele uren na de opening werd de mammoet
tanker Diadema uit Willemstad naar binnen getrokken
om een opknapbeurt te ondergaan. Korte tijd later
werd de Diadema door de Odin uit Hamburg gevolgd.
GERARD LUTKE MEIJER
