IOC
ten strijde toe, besloten nis hij is te behouden of te verdel
gen wat bij heeft en te vermeesteren wat hem niet behoort.
De aangevangen strijd zal Europa lot in zijn binnenste
schokken. Ilct verlicht en beschaafd Europa tegen over bet
barre noorden, ruw en ongevoelig als dit is, kent het geen
zachte zeden en gewoonten, en is gehard tegen de onge
makken en ontberingen van den zwaarsten worstelstrijd.
Maar aan welke kansen de strijd ook moge onderworpen
zijn, een kans wordt in 't eind tot zekerheid, want deze
strijd zal de aanvang worden eener nog grootere overwinning
en zegepraal van bet licht op de duisternis, van de be
schaving op de ruwheid en van iiet vrije onderzoek op
't onderworpen voor waar houden. Zullen de volken, die in
den nacht van onkunde ter nederzitten, verstoken van de
middelen, om zich op te heffen, het licht aanschouwen van
een beteren morgen, de verlichte natiën zullen het dan behoo-
ren te gevoelen dat do fakkel, die zij ontstaken, niet alleen
brandende moet gehouden worden maar een hooger licht be
hoort te geven en krachtiger stralen moet verspreiden.
Europa zelf, even als zoo menig individu in den cirkel
dien onze voet betreedt, moet nog afstand van vele trekken
naar het fabelachtige en onhoudbare zweemendcnog afstand
doen van zoo menig bekrompen idée. Zoolang Europaas zonen
zich nog onderling als vreemdelingen beschouwen en tegen el
kander strijdvoeren ten bloede toe, hoe zullen zij den ruwen
noordschen stam buigen.
Het komt er op aan, dat Europa bij zijne verheven en
heldere denkbeelden ook verheven voorbeelden en sprekende
daden voege.
liet kan niet ontkend worden, dat Ruslands opperheer en
opperpriester de man is van het noordsche bijgeloof en dat
hij licht en waarheid koestert aan een ijskoude borst. Die
man meet met afgepaste maat aan zijn volk de kennis van
de zuivere en onvervalschte leer des Christendoms toe en
